هشدار یک جامعه‌شناس در مورد افزایش مصرف قلیان در آینده

دکتر حسین اکبری در نشست خبری به مناسبت هفته ملی بدون دخانیات ، اظهار کرد: در دنیای امروز مسائل امروزی تحقیقات نشان می‌دهد ۵۰ درصد مسائلی را که روی سلامت افراد تأثیر می‌گذارند، ریشه در مسائل اجتماعی و اقتصاد دارند.

وی افزود: توجه به مصرف دخانیات به شدت از یک وجهه اجتماعی قوی به بی توجهی می‌شود که می‌تواند به درستی عوامل مصرف دخانیات روبه‌رو شود. در دانش جامعه‌شناسی مصرف دخانیات و مصرف به عنوان یک آسیب اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. این موضوع در شرایط فعلی حتی فراتر از این و به عنوان یک موضوع اجتماعی می‌شود. بر این اساس باید توجه داشت که در مورد یک موضوع اجتماعی صحبت می‌شود، در واقع از معضلات و مشکلات صحبت می‌کنیم که هم چنین آماری آن را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد و هم عوامل و پیامدهای متعدد اجتماعی را دنبال می‌کند.

اکبری بیان کرد: سال‌ها مطالعات مختلف جامعه‌شناسی در خصوص مصرف دخانیات در ایران انجام شده است. بر اساس مطالعاتی که طی چند سال گذشته روی 700 خانواده در مشهد انجام شده است، برخی از الگوها در خصوص مصرف یکی از این الگوها نشان می‌دهد که مردان بیش از حد از زنان مصرف می‌کنند اما این تفاوت کم‌کم در حال حاضر است. بق مطالعات ما ۱۰ درصد از مردان و ۸ درصد از زنان از قلیان استفاده می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد عامل جنسیت به عنوان یک مولفه اجتماعی قوی بر این موضوع تأثیرگذار است.

وی اضافه کرد: یکی دیگر از این الگوها نشان می‌دهد احتمال مصرف دخانیات در کسانی که در مناطق کم‌برخوردار ساکن هستند، افرادی با تحصیلات کم هستند و همچنین کسانی که درآمد پایین‌تری دارند، بیشتر هستند. بر اساس مطالعات صورت گرفته افراد بی‌سواد و کم‌سواد حدود ۱۲ درصد مصرف دخانیات دارند ولی این درصد از بین کسانی که دارای مدارک فوق‌لیسانس و دکتری هستند، نیمی از این مقدار یعنی حدود ۵ درصد است.

عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: همچنین در مصرف دخانیات تاه نیز مشخص می شود. بر این اساس مجردها و خصوصیات کسانی که بر اثر طلاق تنها هستند، بیشتر به مصرف دخانیات دارند. علاوه بر این جوانان، ۲ برابر با مصرف دخانیات دارند.

اکبری با اشاره به رشد مصرف قلیان عنوان کرد: در مطالعات انجام شده همیشه از پرسش‌ها خواسته شد. ۴۰ درصد کسانی هستند که مورد سوال وقایع اند، و قلیان را گفته اند با خانواده مصرف می کنند. درصد آنها با دوستان، ۱۵ درصد با اقوام و تنها ۱۲.۵ درصد آن را تنها مصرف می‌کنند. ما به عنوان جامعه‌شناس مصرف قلیان را یک پدیده اجتماعی می‌دانیم زیرا مصرف آن در حال تبدیل به یک رک است.

عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: در یکسری از خانواده‌ها که افراد دور هم جمع می‌شوند، قلیان جزوه‌ای از شرایطی است که این افراد با یکدیگر دارند. در تحقیقات خود از کسانی که قلیان مصرف می‌کنند، پرسیدند کجا آن را مصرف می‌کنند. درصد از کسانی که به این پاسخ دادند، گفته اند قلیان را در خانه مصرف می کنند. 5.5 درصد در خانه دوستان، 11 درصد در کافه سراها و لمکده ها و 10 درصد در پارک ها و فضای سبز آن را.

اکبری با بیان اینکه این مطالعات نشان می‌دهد مصرف دخانیات به مصرف ویژه قلیان در حال تبدیل به یک فعالیت جمعی، خانوادگی، فراغتی و یک کنش اجتماعی است، عنوان کرد: مطالعات نشان می‌دهد هر چقدر به سمت مناطق کم‌برخوردار شهر برویم، مصرف قلیان. بیشتر شده و الگوی آن نیز تغییر می‌کند. یعنی افراد بیشتر به سمت مصرف قلیان به همراه خانواده خود می‌روند و برای گذران وقت چنین کاری می‌کنند. در واقع مصرف قلیان برای آن‌ها یک الگوی فراغتی است.

وی ادامه داد: از دیگر هرچه به سمت مناطق شهر نزدیک تر می شود، الگوی مصرف متفاوت می شود و استفاده از قلیان از خانه به سمت کافه سراها و لمکده ها میل می کند. به نظر می‌رسد که افراد یک جامعه نمی‌توانند اوقات فراغت خود را با فعالیت‌های سازنده بر کن یک.

عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: با توجه به شرایط حاکم بر کشور و مشکلاتی که برای برخی اوقات فراغت به ویژه برای جوانان وجود دارد، کاملاً برای ما روشن است که در آینده با مصرف بیشتر قلیان مواجه شود. به‌ویژه از این جهت که مصرف قلیان نسبت به بقیه دخانیات به‌صرفه‌تر است.

اکبری اضافه کرد: اگر بخواهیم به دنبال کنترل دخانیات برویم باید بدانیم که این موضوع در چه اقشاری، با چه ویژگی‌هایی، به چه شکل و دلیلی در حال توسعه پیدا کردن است. مانی که از مصرف دخانیات صحبت می‌کنیم افراد درجات متفاوتی از مصرف دخانیات دارند. افرادی که به مصرف کنندگان آنها قهار یا همیشگی دارند، گفته می شود به عنوان مثال روزی بیش از 20 نفر از سیگار مصرف می کنند تا آنها را کمتر مصرف کنند و مصرف کنند.

وی ادامه داد: اشکالی که سیستم ما در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی دارد این است که به این تنوع‌ها دقت نمی‌شود، یعنی نمی‌توانم برای همه این افراد یک نسخه بپیچیم و بخواهیم برای همه این افراد به یک شکل عمل کنیم. این گروه‌ها از نظر سنی، جنسیتی، درآمدی، اجتماعی و… متفاوت هستند هر کدام از این گروه‌ها اقتضائات خاص خود را دارند و برنامه‌ریزی درستی دارند که این تنوع‌ها را در نظر بگیرند.

عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مشهد عنوان کرد: عوامل موثر بر گرایش به مصرف دخان مانی که با پدیده‌های مانند مصرف دخانیات می‌تواند با یک موضوع ساده، نیستیم. مسائل را به سه دسته ساده، بغرنج و تقسیم می‌کنیم. مسائل ساده چیزهایی هستند که می‌توانند راحت باشند برای آنها توصیه می‌کنند، مسائل بغرنج سخت هستند، اما می‌توان با احتمال آن‌ها را پیش‌بینی و فرموله کرد، اما زمانی که با مسائل پیچیده کار می‌کند، ویژگی‌هایی است که می‌توان آن را پیش‌بینی کرد. به عنوان مثال در تربیت بچه ها مشخص نیست که اگر از یک مسیر مشخص پیش بگیرید این بچه خوب تربیت شود. اجتماعی از انواع موضوعات پیچیده مسائل مصرف دخانیات هستند. یعنی راحت نمی‌توان برای آنها نسخه پیچید. یرا مشخص نیست کاری که ما می‌کنیم اثر می‌گذارد یا نه چه بسا کاری که می‌کنیم اثر عکسی ایجاد می‌کند.

اکبری ساده پزشکیان کرد: جنس مسائل و مهندسی بررسی از نوع مسائل بغرنج یا است. مسائل اجتماعی از انواع مسائل پیچیده، سیستم مدیریتی ما عموما دست پزشکان و مهندسین است و نسخه هایی که پیچیده می شوند از نوع حل مسائل بغرنج هستند. یکی از مشکلات اصلی در مناطق کم‌بردار مشهد، اوقات فراغت زیادی است که بچه‌ها دارند و راه می‌روند.

وی گفت: در جامعه‌ای هستیم که از نظر عبارات اقتصادی و اجتماعی، فشارهای زیادی روی افراد وارد می‌شود و تصور اشتباهی وجود دارد که مصرف این فشارها را در شما کم می‌کند.

انتهای پیام