قرارداد اجاره سند چیست و چه نکاتی دارد؟
قرارداد اجاره سند یکی از مفاهیم کمتر شناخته شده در حقوق ایران است که به ویژه در دعاوی حقوقی و کیفری به کار می رود. این قرارداد با اهدافی مانند تأمین ضمانت اجرایی برای آزادی موقت افراد متهم در جریان محاکمه یا تأمین وام های بانکی به کار می رود. در این مقاله به بررسی مفهوم اجاره سند موارد استفاده از آن و نکات حقوقی مهم این قرارداد می پردازیم.
تعریف اجاره سند
اجاره سند به معنای به کار بردن سند ملکی فردی به عنوان وثیقه برای ضمانت در مقابل تعهدات قانونی بدون انتقال مالکیت آن به مستأجر است. در این نوع قرارداد مالک سند ملک خود را به صورت موقت در اختیار شخص دیگری قرار می دهد تا در قبال آن ضمانت قانونی ارائه کند. سند اجاره ای معمولاً در مواردی همچون وثیقه برای آزادی متهم از زندان اخذ وام از بانک یا اجرای احکام مالی استفاده می شود.
نکات کلیدی در قرارداد اجاره سند
- نوع سند : سند ملکی که برای اجاره استفاده می شود باید قانونی و ثبت شده باشد. مستأجر باید از صحت و اعتبار سند اطمینان حاصل کند و مالک نیز باید مالکیت قطعی بر ملک مورد نظر داشته باشد.
- مدت زمان اجاره : مدت زمان اجاره سند بسته به نوع استفاده از آن می تواند متفاوت باشد. در پرونده های کیفری و حقوقی اجاره تا پایان دادرسی یا تا زمانی که دادگاه تعیین کرده ادامه دارد.
- مبلغ اجاره : مبلغ اجاره سند باید مشخص و طبق توافق طرفین تعیین شود. این مبلغ معمولاً بر اساس ارزش ملک و نوع استفاده از سند متفاوت است.
- تعهدات مستأجر و موجر : در این قرارداد مستأجر موظف است از سند برای مقاصد قانونی و مطابق با مفاد قرارداد استفاده کند. موجر (مالک سند) نیز تعهد دارد تا در طول مدت قرارداد از انتقال ملک به شخص ثالث خودداری کند.
کاربردهای اجاره سند
اجاره سند معمولاً در دو حالت اصلی مورد استفاده قرار می گیرد :
۱. آزادی متهم از زندان
در مواردی که فردی به دلیل اتهام کیفری در بازداشت موقت است می تواند با ارائه سند ملکی به عنوان وثیقه موقتاً آزاد شود. در این حالت سند ملک به دادگاه ارائه می شود تا تا زمان اتمام رسیدگی به پرونده به عنوان ضمانت باقی بماند.
۲. اخذ وام بانکی
بانک ها برای اعطای وام های بزرگ از وام گیرنده می خواهند که یک وثیقه معتبر مانند سند ملکی ارائه کند. در اینجا نیز می توان با اجاره سند از ملک شخص دیگری به عنوان وثیقه استفاده کرد و وام مورد نظر را دریافت کرد.
شرایط حقوقی اجاره سند
طبق قانون مدنی ایران اجاره سند یک توافق دوجانبه است که باید تمامی شرایط عمومی قراردادها را رعایت کند. ماده ۱۰ قانون مدنی بیان می دارد که هر قرارداد بین افراد در صورتی که مخالف قوانین نباشد معتبر است. لذا قرارداد اجاره سند نیز باید از نظر قانونی صحیح بوده و مخالف شرع نظم عمومی یا اخلاق حسنه نباشد.
اعتبار سند
سند مورد اجاره باید از نظر قانونی دارای اعتبار رسمی باشد. سند عادی که در دفاتر اسناد رسمی ثبت نشده باشد معمولاً نمی تواند به عنوان ضمانت اجرایی در دعاوی حقوقی و کیفری مورد استفاده قرار گیرد. مطابق قانون ثبت اسناد اسنادی که به طور رسمی ثبت شده اند دارای اعتبار بیشتری بوده و در محاکم قضایی به عنوان وثیقه پذیرفته می شوند.
ضمانت اجرایی در اجاره سند
یکی از موضوعات مهم در قرارداد اجاره سند ضمانت اجرایی آن است. در صورت عدم انجام تعهدات توسط مستأجر موجر می تواند از دادگاه درخواست کند که سند ملک بازگردانده شود یا اقداماتی برای جلوگیری از سوءاستفاده از سند انجام شود.
راه های فسخ قرارداد
همانند هر قرارداد دیگری قرارداد اجاره سند نیز ممکن است تحت شرایط خاصی فسخ شود. برخی از مواردی که موجب فسخ این قرارداد می شود عبارتند از :
- عدم انجام تعهدات از سوی یکی از طرفین.
- تغییر شرایط قانونی که موجب بطلان قرارداد شود.
- انقضای مدت قرارداد.
نکات حقوقی و عملی در اجاره سند
۱. تأیید هویت مالک
قبل از انعقاد قرارداد مستأجر باید از هویت مالک سند اطمینان حاصل کند. ارائه مدارک شناسایی معتبر و تأیید صحت سند از اداره ثبت اسناد ضروری است تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری شود.
۲. تعیین وثیقه اضافی
در برخی موارد برای اطمینان بیشتر مالک می تواند از مستأجر وثیقه اضافی مانند چک یا سفته دریافت کند تا در صورت بروز اختلاف از آن به عنوان ضمانت استفاده کند.
۳. تنظیم قرارداد رسمی
بهتر است قرارداد اجاره سند به صورت رسمی و با حضور یک وکیل دادگستری تنظیم شود. این اقدام باعث می شود که هرگونه اختلاف بعدی با استناد به مفاد قرارداد حل شود و طرفین از حمایت قانونی بهره مند شوند.
توصیه های نهایی
استفاده از قرارداد اجاره سند یک روش قانونی برای تأمین وثیقه و ضمانت است که در دعاوی حقوقی و کیفری بسیار مفید می باشد. اما به دلیل پیچیدگی های حقوقی که ممکن است در این نوع قراردادها به وجود آید توصیه می شود قبل از انعقاد چنین قراردادی با یک وکیل حقوقی مشاوره کنید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
نتیجه گیری
قرارداد اجاره سند یکی از ابزارهای مفید برای تضمین تعهدات قانونی است که در ایران کاربردهای متعددی دارد. این قرارداد با وجود مزایای فراوان نیازمند دقت و رعایت نکات حقوقی است. توجه به شرایط قرارداد نوع سند تعهدات طرفین و امکان فسخ از مواردی است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.
