آغاز فصل تازه ای در روابط فرهنگی و گردشگری ایران و ترکیه در سال ۲۰۲۵
سال فرهنگی ۲۰۲۵ میان ایران و ترکیه، گامی تازه در مسیر گسترش همکاری های فرهنگی و هنری دو کشور است؛ رویدادی که می تواند ارتباطات تمدنی و تاریخی دو ملت را به مرحله ای تازه وارد کند. این ابتکار فرهنگی نه تنها در سطح وزارتخانه ها، بلکه میان هنرمندان، اندیشمندان و مردم دو کشور نیز فرصتی برای شناخت متقابل و همگرایی بیشتر فراهم می کند. در این چارچوب، جشنواره های مشترک، پروژه های هنری و ثبت میراث فرهنگی مشترک در دستور کار قرار گرفته است.
دیدار وزیران فرهنگ ایران و ترکیه؛ تأکید بر پیوندهای تاریخی و فرهنگی
در دیداری رسمی میان سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و محمت نوری ارسوی، وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه، موضوعات متنوعی در حوزه همکاری های فرهنگی، گردشگری و هنری مطرح شد. این نشست در راستای برنامه های سال فرهنگی مشترک دو کشور برگزار گردید و بر نقش میراث مشترک در تحکیم روابط تأکید داشت.
وزیر فرهنگ ایران در این دیدار با اشاره به اشتراکات تاریخی، دینی و فرهنگی دو ملت، ایران و ترکیه را فراتر از دو کشور همسایه دانست و گفت که پیوندهای فرهنگی میان دو ملت ریشه ای عمیق دارد. او تأکید کرد که سال فرهنگی ۲۰۲۵ می تواند نقطه عطفی در روابط فرهنگی و اجتماعی دو کشور باشد و زمینه ساز همکاری های بلندمدت تر گردد.
مسیر شمس و مولانا؛ ایده ای برای ثبت جهانی و گردشگری فرهنگی
یکی از محورهای اصلی گفت وگو، طرح «مسیر شمس و مولانا» بود؛ طرحی که می تواند به عنوان یک مسیر فرهنگی و گردشگری میان شهر خوی در ایران و قونیه در ترکیه تعریف شود. این مسیر، نمادی از پیوند روحی و فکری دو عارف بزرگ جهان اسلام است که قرن هاست میراث فکری آنان الهام بخش ادبیات و عرفان در شرق و غرب بوده است.
وزیر فرهنگ ایران پیشنهاد داد این مسیر به عنوان میراث فرهنگی ناملموس در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برسد. ثبت چنین مسیری نه تنها جایگاه ایران و ترکیه را در عرصه گردشگری فرهنگی تقویت می کند، بلکه موجب افزایش تبادلات فرهنگی، توسعه اقتصادی محلی و جذب گردشگران علاقه مند به عرفان و ادبیات فارسی و ترکی خواهد شد. در جهان امروز، مسیرهای فرهنگی مشترک مانند راه ابریشم یا جاده زیتون به ابزارهای مؤثر دیپلماسی فرهنگی تبدیل شده اند، و مسیر شمس و مولانا نیز می تواند در همین راستا جایگاهی جهانی پیدا کند.
جشنواره مولانا؛ پلی میان شعر، موسیقی و عرفان
برگزاری جشنواره بین المللی مولانا یکی دیگر از پیشنهادهای مهم مطرح شده در این دیدار بود. این جشنواره قرار است به صورت مشترک در ایران و ترکیه برگزار شود و به معرفی آثار ادبی، هنری و موسیقایی مرتبط با اندیشه و زندگی مولانا جلال الدین بلخی اختصاص یابد.
مولانا یکی از چهره های فرهنگی مشترک دو ملت است و میراث او در شعر، موسیقی، نمایش و سینما همواره جایگاه ویژه ای در ایران و ترکیه داشته است. چنین جشنواره ای می تواند ضمن نمایش دستاوردهای فرهنگی دو کشور، نقطه آغاز همکاری های جدید در زمینه تولیدات فرهنگی، ترجمه آثار و پروژه های سینمایی و تئاتری باشد.
وزیر فرهنگ ایران همچنین پیشنهاد داد افتتاحیه یا اختتامیه این جشنواره با سفر رئیس جمهور ترکیه به تهران هم زمان شود تا اهمیت نمادین و سیاسی آن نیز تقویت گردد.
برنامه های مشترک فرهنگی و دینی؛ بزرگداشت میلاد پیامبر اسلام
در کنار طرح های فرهنگی، پیشنهاد برگزاری برنامه ای مشترک به مناسبت هزار و پانصدمین سال میلاد پیامبر اسلام (ص) نیز مطرح شد. هدف از این برنامه، نمایش میراث هنری و ادبی دو کشور در زمینه آثار مرتبط با پیامبر رحمت است. ایران و ترکیه در طول قرون گذشته آثار بی شماری در قالب خوشنویسی، نگارگری، شعر و موسیقی درباره پیامبر اکرم (ص) خلق کرده اند.
پیشنهاد شد که جشنواره هنرهای تجسمی ویژه پیامبر اسلام (ص) به صورت دوره ای در دو کشور برگزار و آثار هنرمندان در نگارخانه های هر دو کشور به نمایش گذاشته شود. این رویداد می تواند به تقویت پیوندهای فرهنگی و معنوی میان ملت های مسلمان کمک کند و جلوه ای تازه از گفت وگوی فرهنگی و دینی ارائه دهد.
تشکیل کمیته مشترک فرهنگی ایران و ترکیه
برای اجرای مؤثر برنامه های سال فرهنگی، وزیر فرهنگ ایران پیشنهاد تشکیل کمیته ای مشترک میان دو وزارتخانه را ارائه داد تا برنامه ها و طرح های فرهنگی با هماهنگی و سرعت بیشتری اجرا شوند. در این کمیته، بخش هایی مانند تبادل هنرمندان، همکاری های سینمایی، ترجمه آثار و برگزاری نمایشگاه ها در اولویت قرار خواهند گرفت.
در همین راستا، دو کشور توافق کردند برنامه ای جامع برای مبادلات فرهنگی تدوین کنند تا چارچوب فعالیت های فرهنگی آینده شفاف تر و مؤثرتر شود. چنین برنامه ای می تواند مبنایی برای همکاری های پایدار میان نهادهای فرهنگی، هنری و دانشگاهی دو کشور باشد.
گسترش همکاری های ادبی و نمایشگاهی؛ کتاب، ترجمه و حضور متقابل
کتاب به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای دیپلماسی فرهنگی، جایگاه ویژه ای در همکاری های آینده خواهد داشت. وزیر فرهنگ ایران در این دیدار اعلام کرد که در سال گذشته بیش از ۱۱۰ هزار عنوان کتاب در ایران منتشر شده که دو سوم آن ها چاپ اول بوده است. او پیشنهاد داد بخشی از این آثار به زبان ترکی ترجمه شود و در کتابخانه های ترکیه در دسترس قرار گیرد.
همچنین بر حضور متقابل در نمایشگاه های بین المللی کتاب تأکید شد. ترکیه سالانه میزبان چندین نمایشگاه مهم کتاب در آنکارا، استانبول و سایر شهرهاست و ایران نیز نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را به عنوان یکی از بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی منطقه برگزار می کند. حضور دو کشور به عنوان «میهمان ویژه» در این نمایشگاه ها می تواند موجب تبادل فرهنگی و ادبی گسترده تر شود.
نقش شهرهای فرهنگی در گسترش روابط؛ از استانبول تا خوی
در این دیدار همچنین بر اهمیت شهرهای فرهنگی دو کشور تأکید شد. استانبول به عنوان یکی از مراکز اصلی فعالیت های فرهنگی ترکیه، و خوی در ایران به عنوان زادگاه شمس تبریزی، هر دو نقش نمادینی در توسعه روابط فرهنگی ایفا می کنند. وزیر فرهنگ ایران پیشنهاد داد که همکاری های فرهنگی در شهرهای مهم دو کشور گسترش یابد تا پیوند میان مردم دو ملت تقویت شود.
وزیر فرهنگ ترکیه نیز با اشاره به برنامه های فرهنگی گسترده در کشورش، از جمله جشنواره «راه فرهنگی» که در بیش از ۲۰ شهر ترکیه و با حضور ده ها هزار هنرمند برگزار می شود، از ایران برای مشارکت فعال در این رویدادها دعوت کرد.