حلقه‌های وابستگی اقتصادی ایران به آمریکا و اروپا محدود است
رئیس کل بانک مرکزی درباره روی کار آمدن ترامپ و اثرات آن بر اقتصاد ایران گفت: حلقه‌های وابستگی اقتصادی ایران به آمریکا و اروپا محدود است.
به گزارش اخبار استانی، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در گفت‌وگوی ویژه خبری امشب ۱۹ آبان ماه، به تشریح برنامه بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز و اصلاح نظام بانکی پرداخت و با اشاره به انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا و اثر آن بر اقتصاد ایران گفت: انتخاب ترامپ در آمریکا تاثیر بزرگی بر روی بازارهای جهانی می‌گذارد و می‌توان آثار آن را از دو جنبه بررسی کرد. در مورد اول باید آثار آن بر اقتصاد ایران را در نظر گرفت که اقتصاد ایران نه تجارتی با ایالات متحده دارد و نه وابستگی آنچنانی به اقتصاد این کشور دارد؛ علاوه بر این ما در ایران تعاملات مالی و بازرگانی با آمریکا نداریم.
حلقه‌های وابستگی اقتصادی ایران به آمریکا و اروپا محدود است
وی ادامه داد: در مجموع حلقه‌های وابستگی اقتصاد ایران به آمریکا و حتی اروپا محدود است و روابط اقتصادی بالایی با آنها نداریم. بنابراین انتخابات آمریکا و ریاست جمهوری ترامپ به صورت مستقیم اثر زیادی بر اقتصاد ایران ندارد و همانطور که پس از انتخاب ترامپ شاهد بودیم نوسانات بازار ارز کمتر از یک درصد بود. با این حال، از نظر اثرات غیر مستقیم، اقتصاد آمریکا اقتصاد بزرگی است و بر اقتصاد تمام جهان اثرگذار است.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: پس از انتخاب ترامپ برخی از رمزارزها و ارزهای دیجیتال تا ۲۰ درصد نیز افزایش قیمت تجربه کردند و ارزش یورو کاهش نسبتا زیادی داشت و این در حالی بود که ارز ما کمتر از یک درصد کاهش ارزش را تجربه کرد که یکی از کم‌ترین واکنش‌ها را نسبت به ارزهای سایر کشورهای جهان را نشان می‌دهد.
فرزین خاطرنشان کرد: همزمان با انتخاب ترامپ بازارهایی مانند فلزات، رمزارزها و سایر بازارهای مالی جهان متلاطم شد و ترامپ اگر مطابق روش گذشته خود عمل کند و روابط خود با کشورهای خارجی را کاهش دهد، این مسئله می‌تواند فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای کشورهای دنیا به همراه داشته باشد. به طوری که بخشی از هراس‌های به وجود آمده به این دلیل است که ترامپ در دوره ریاست جمهوری قبلی خود در چارچوب سیاست مرکانتیلیستی عمل کرد و از سیاست‌های جهانی‌سازی دور شد.
وی اظهار کرد: اعمال محدودیت تجارت با آمریکا و کاهش حضور تجاری در بازارهای دنیا توسط ترامپ، اثرات زیادی بر اقتصاد اروپا و چین خواهد داشته که برای ما هم تهدید و هم فرصت را به همراه دارد، اما مهم این است که کنشگری ایران در قبال این سیاست‌ها چه باشد.
اقتصاد ایران، اقتصاد ۸ سال پیش نیست
رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: اقتصاد ما در همان روز اول نشان داد که در برابر این اتفاق (روی کار آمدن ترامپ) تاب‌آوری بالایی دارد. اقتصاد ایران، اقتصاد ۸ سال پیش نیست که انتخاب ترامپ اثر زیادی بر آن داشته باشد. در حال حاضر تعامل اقتصادی ما با کشورهای منطقه و کشورهای عضو گروه بریکس افزایش یافته و با عضویت ایران در بریکس سیستم‌های مدیریت تحریم تقویت و از قدرت لازم برای مقابله با شوک‌های خارجی برخوردار است.
فرزین خاطرنشان کرد: ارزیابی می‌کنم اگر بتوانیم کنشگری لازم را در برابر تصمیمات ترامپ داشته باشیم، حتی فرصت‌هایی نیز برای ما وجود دارد و می‌توانیم با تهدیدها مقابله کنیم. ما بیش از دو سال است که عضو بریکس هستیم و بسیاری از پیشنهاداتی که در دست اجرا است را خود ما پیشنهاد کرده‌ایم تا در بریکس اجرایی شود. در حال حاضر بخشی از همکاری‌ها با کشورهای عضو بریکس عملیاتی شده و استفاده از دلار را در تعاملات خود با بسیاری از کشورها حذف کرده‌ایم. علاوه بر این، از ذخایر ارزی مطمئنی برخوردار هستیم.
وی با اشاره به مزیت‌ها و فرصت‌های حضور ترامپ برای کشورهای عضو بریکس گفت: حضور ترامپ و رویکرد او می‌تواند باعث شود که همکاری‌ها در بریکس افزایش یافته و کشورهای عضو سعی می‌کنند که از فرصت تعامل با هم برای جلوگیری از اثرات سیاست‌های ترامپ استفاده کنند.
سیاست‌های بانک مرکزی و نظریه بازی‌ها
رئیس کل بانک مرکزی به اثر مستقیم ترامپ بر سیاست های بانک مرکزی ایران اشاره کرد و بیان داشت: باید ببینیم سیاست‌های ترامپ چگونه است و بر رفتار کشورهای منطقه و اعضای بریکس چه تاثیری می‌گذارد. ایران با وجود تحریم‌ها، هنوز کشوری با اقتصاد باز است و ما امروز با بسیاری از کشورها تعامل داریم که بسیار کمک کننده است. این مسئله را در یک مدل نظریه بازی‌ها می‌توان تحلیل کرد.
فرزین ادامه داد: من برای روزهای اول در رابطه با نتیجه انتخابات آمریکا نگرانی داشتم، اما روز چهارشنبه که ترامپ انتخاب شد، نوسانات بازار ارز محدود بود و تاب‌آوری را در بازارها شاهد بودیم و به نظر می‌رسد که اقتصاد ایران، اثرپذیری بالایی از نتایج انتخابات آمریکا نداشت.
وی با اشاره به سیاست ارزی بانک مرکزی اظهار کرد: بانک مرکزی در دو سال گذشته در رابطه با مسئله ارز سیاست تثبیت را اتخاد کرده و در چهارچوب این سیاست در پی آن هستیم که نوسانات نرخ ارز در بازارهای مختلف را به حداقل رسانده تا در یک نظام رسمی نیازهای تجاری و غیرتجاری کشور، تامین شود. با این حال اگر چه در دو سال گذشته این سیاست به کندی پیش رفت اما پیشرفت بسیار خوبی داشت و ما همچنان به این سیاست ادامه می‌دهیم.
رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با سیاست توسعه مرکز مبادله خاطر نشان کرد: در طول یک هفته گذشته با برگزاری و تداوم حراج‌های سکه طلا، قیمت سکه حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافته است. بنابراین از مرکز مبادله همچنان به عنوان تنظیم گر بازار طلا و ارز استفاده می‌کنیم و از ابزارهای مختلف نیز استفاده خواهیم کرد. ما در حال حاضر عرضه و حراج شمش و سکه طلا را در مرکز مبادله داریم و همچنین در تلاش هستیم تا در آینده با همکاری بورس کالا، یک قاعده‌مندی در خصوص بازارهای ثانویه طلا نیز ایجاد شود.
۱۰ میلیارد دلار ارز کالاهای اساسی تامین شده است
فرزین با اشاره به تخصیص ارز و تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و بازرگانی عنوان کرد: در حال حاضر نرخ ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به کالاهای اساسی اختصاص داده می‌شود و از ابتدای سال جاری تا امروز نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای دارو و کالاهای اساسی تخصیص یافته که بیشتر نیازهای کالایی وزارت جهاد کشاورزی است و علاوه بر آن شامل دارو و تجهیزات پزشکی است و بخش دیگر تامین ارز نیز با ارز نیما و نرخ حدود ۵۰ هزارتومانی تامین می‌شود که شامل ۵۰ درصد نیاز ارزی کشور است.
بازار ارز توافقی با هدف کشف نرخ واقعی
وی ادامه داد: یک بازر دیگر ارز به نام بازار ارز توافقی وجود دارد که نزدیک به یک و سال و نیم است در حال کار بر روی آن و سامانه‌های آن هستیم و اخیرا شروع به کار کرده و در حال انجام مبادله است. نیما، بازار نیست. یک سامانه است، چراکه نرخ آن در حراج شکل نمی‌گیرد و سیستم مچینگ ندارد. اما نرخ ارز توافقی یک بازار است و ما در تلاش هستیم که به سمتی برویم که کل عرضه و تقاضا در آن ایجاد شود و کشف نرخ صورت بگیرد و نرخ آن به نرخ حاکم در بازار ایران تبدیل شده و علاومت دهد.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: در حال حاضر نرخی که در حال علامت دهی در بازار و اقتصاد کشور است، نرخ ارز غیر رسمی و به اصطلاحی ارز بازار آزاد است. البته علامت دهی آن به گونه‌ای نیست که در برخی از تحلیل‌ها بزرگ نمایی می‌شود. بیشتر علامت دهی ارز بازار آزاد در بازار دارایی‌ها است. اما در بازار کالا، بیشتر نرخ سامانه نیما است که علامت دهی می‌کند. تلاش ما این است که با شکل گیری بازار ارز توافقی، نرخی که در این بازار شکل می‌گیرد و هر روز اعلام خواهد شد به نرخ اصلی اقتصاد کشور بدل شود.
نرخ بازار آزاد تحت تاثیر مبادلات قاچاق
فرزین گفت: نرخ بازار آزاد بیشتر تحت تاثیر مبادلات قاچاق است. از آنجایی که هم وردات قاچاق داریم و هم صادرات قاچاق داریم و هم فرار سرمایه شکل می‌گیرد و بیشتر ارز هرات، دوبی یا سلیمانیه است، بیشتر مبادلات کالاهای قاچاق در کشور و فرار سرمایه در این بازارها شکل می‌گیرد و تحت تاثیر این بازارها است. اما بازار ارز توافقی تحت تاثیر تجارت داخلی کشور است و بانک مرکزی نیز به عنوان عرضه کننده، مدام در این بازار، ارز عرضه می‌کند و پیش بینی ما در بانک مرکزی این است که با راه اندازی بازار ارز توافقی علامت دهی به بازار ارز غیر رسمی صورت می‌گرد و نرخ ارز بازار غیر رسمی را نیز کاهش می‌دهد.
بازار ارز توافقی متاثر از متغیرهای درونی اقتصاد کشور
وی با اشاره به رابطه بازار ارز توافقی با تجارت خارجی به میزان و حجم تجارت خارجی کشور اشاره کرد و گفت: در بازار ارز توافقی شاهد حجم گسترده‌ای از مبادلات خواهیم بود. ما در سال گذشته حدود ۷۰ میلیارد دلار تجارت داشتیم و امسال در هفت ماهه امسال طبق اعلام گمرک، شاهد رشد ۱۵ درصدی در صادرات غیر نفتی، در قیاس با سال گذشته هستیم و حتی صادرات نفتی ما نیز افزایش داشته است.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: بنابراین بازار ارز توافقی، بازاری برزگ‌تر نسبت به بازار آزار خواهد بود. با این حال، یک رابطه متقابل بین این دو بازار وجود خواهد داشت و ما به دنیال این هستیم که نرخ بازار ارز تجاری ما، متاثر از متغیرهای بنیادین اقتصادی ما شکل بگیرد و تحت تاثیر انتظارات، هراس‌ها و دلهره‌ها، فرار سرمایه و قاچاق نباشد و متاثر از متغیرهای درونی اقتصاد کشور باشد.
فرزین افزود: اقدام دیگری که در حوزه ارزی در حال انجام آن هستیم، تامین مالی است. ما امسال برای ۱۵ میلیارد دلار تامین مالی خارجی، خود را آماده کرده‌ایم که دو میلیارد دلار را به صورت اوراق و فروش اوراق ارزی سکوک در بازار به فروش رسانده تا بتوانیم تامین مالی شرکت‌های تولیدی را انجام دهیم. براین اساس در روزهای آینده یک تفاهم نامه دو میلیارد دلاری با صندوق توسعه ملی منعقد می‌شود.
وی بر گسترش بستر معاملاتی مرکز مبادله تاکید و بیان کرد: یکی دیگر از کارهایی که به دنبال آن هستیم، موضوع تامین مالی از بستر مرکز مبادله است تا آن را گسترش دهیم و امسال نیز این کار را ادامه می‌دهیم. شرکت‌های بسیاری آمده‌اند و تقاضای تامین مالی ارزی کرده‌اند و ما اوراق آنها را در این بازار به فروش می‌رسانیم.
تنوع بخشی به ذخایر طلا و ارز
رئیس کل بانک مرکزی گفت: از آنجایی که ما تحریم هستیم، باید نوع ذخایر خود را افزایش دهیم. ما در دو سال گذشته ذخایر طلای خود را افزایش داده و دارایی‌های ارزی خود را به طلا تبدیل کرده‌ایم و بیشتر به دنبال این هستیم تا منابع مطمئن ارزی را داشته تا هر زمان که بخواهیم از پول ملی استفاده کنیم، بتوانیم از منابع و ذخایر لازم، برخوردار باشیم و در نهایت امروز در حوزه ذخایر از اطمینان لازم برخوردار هستیم.
فرزین ادامه داد: ما منابع ارزی در سایر کشورها داریم که در برخی از این کشورها این منابع بلوکه و مسدود شده بود و قابل استفاده نبود که خوشبختانه توانستیم بخش زیادی از آن را آزاد کنیم و در حال حاضر نیز از آنها استفاده می‌کنیم.
وی افزود: در سال گذشته در بانک مرکزی ۶۵ میلیارد دلار به فروش رسید و در حال حاضر پیش بینی ما این است که برای امسال بالای ۷۰ میلیارد دلار باشد. این منابع، ذخایر ارزی است که در کشور وجود دارد و همچنین بخشی از آن ارز حاصل از صادراتی است که صادرکنندگان ما کسب کرده و ما می‌توانیم آنها را به واردات اختصاص دهیم. به همین دلیل در حوزه تجاری و ارزهای خدماتی از منابع لازم برخوردار بوده و با توسعه‌ای که در تجارت کشور در حال انجام است، این منابع نیز بیشتر خواهد بود.
سهم ۵.۵ میلیارد دلاری ایران در صندوق بین المللی پول
رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: ایران در حال حاضر عضو صندوق بین‌المللی پول بوده و رئیس یک گروه متشکل از شش کشور است که مجموع سهام این گروه در صندوق ۲.۵ درصد است و سهم کشور ماه ۰.۷۵ درصد که شامل ۵.۵ میلیارد دلار سرمایه کشور می‌شود. در سال گذشته صندوق بین المللی پول در اجلاس خود تصویب کرد که تمامی کشورها باید ۵۰ درصد سرمایه خود را افزایش دهند که ۷۵ درصد آن از طریق ارز محلی و ۲۵ درصد آن با دیگر ارزها مانند دلار یا یورو تامین می‌شود. همچنین، انتقال منابع ارزی کشور از سایر کشورها به صندوق بین المللی پول منجر به افزایش سرمایه ایران در این صندوق تا هفت میلیارد دلار می‌شود.
میزان تورم در شش سال اخیر افزایش یافت
فرزین با اینکه از سال ۱۳۵۲ به بعد عموما شاهد یک تورم دو رقمی در کشور بودیم گفت: میزان تورم از سال ۱۳۹۷ به بعد افزایش یافته، به طوری که حتی به کانال ۴۰ تا ۵۰ درصد نیز رسیده بود؛ براین اساس ما در بانک مرکزی، سیاست تثبیت را اتخاذ کردیم تا سطح تورم را کاهش دهیم و از اردیبهشت سال گذشته تا امروز هر ماه میزان تورم در اقتصاد کشور کاهش یافته است.
وی افزود: به عنوان مثال، در آنلاین ماه امسال، تورم نقطه به نقطه به ۳۴.۵ درصد کاهش یافت که این عدد در دوره‌ای به بالای ۵۷ درصد نیز رسیده بود. تورم سالانه نیز به ۳۸ درصد رسیده، به این علت که تورم نقطه به نقطه کمتر است، تورم سالیانه نیز کاهش پیدا می‌کند و امیدواریم تا پایان سال تورم نقطه به نقطه به ۳۰ درصد نیز کاهش یابد.
کاهش تورم تولیدکننده و سیاست تثبیت
رئیس کل بانک مرکزی به ارائه آماری از تورم تولید کننده و مصرف کننده و رابطه این دو با یکدیگر گفت: تورم تولیدکننده در مهرماه به ۲۴.۵ درصد کاهش یافت. زمانی که تورم تولیدکننده کمتر از مصرف کننده باشد، احتمال کاهش تورم مصرف کننده نیز وجود دارد و یکی از دلایل کاهش تورم تولیدکننده، تثبیت نرخ ارز است؛ البته باید گفت که تثبیت به معنای میخکوب کردن نرخ ارز نیست.
ادامه دارد