دادخواست مهریه در دادگاه

دادخواست مهریه در دادگاه، فرآیند قانونی مطالبه حق مالی زن است که در سند ازدواج تعیین شده است. این روند معمولاً پس از ناکامی در وصول مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی آغاز می شود. در چنین شرایطی، زن با ثبت دادخواست در مراجع قضایی، خواهان وصول مهریه خود می شود. این مقاله به تفصیل به بررسی مراحل، مدارک لازم و نکات حقوقی کلیدی در خصوص دادخواست مهریه در دادگاه می پردازد تا متقاضیان با آگاهی کامل گام های لازم را بردارند.

مهریه به عنوان یک حق مالی مستقل برای زن، از لحظه انعقاد عقد نکاح به ملکیت او در می آید و زن مالکیت تام بر آن دارد. این حق، پشتوانه مالی و استقلالی برای زن در زندگی مشترک فراهم می آورد. با این حال، مطالبه و وصول آن، به ویژه در شرایط اختلافات خانوادگی، می تواند پیچیدگی های حقوقی خاص خود را داشته باشد. هدف این راهنما، ارائه یک نقشه راه جامع و دقیق برای زنانی است که قصد دارند از طریق دادگاه، حق مهریه خود را مطالبه کنند. ما به بررسی انواع مهریه، مسیرهای قانونی مطالبه آن و چالش های احتمالی خواهیم پرداخت تا مخاطب با درکی عمیق و کاربردی، مسیر پیش روی خود را روشن سازد.

درک مبانی مهریه و مسیر مطالبه آن

مطالبه مهریه، که یکی از مهم ترین حقوق مالی زنان در قانون مدنی ایران است، غالباً با ابهامات و پرسش هایی همراه است. درک صحیح مبانی مهریه و شناخت مسیرهای قانونی مطالبه آن، گام نخست برای هر زنی است که قصد دارد از این حق قانونی خود بهره مند شود. این بخش به تفصیل به تشریح ماهیت مهریه و روش های مطالبه آن می پردازد.

مهریه چیست و چه انواعی دارد؟

مهریه، مالی است که به هنگام عقد ازدواج، مرد به زن تملیک می کند و زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک آن می شود. این حق، مستقل از وضعیت مالی مرد یا ادامه زندگی مشترک است و در فقه اسلامی و قانون مدنی ایران، جایگاه ویژه ای دارد. مهریه می تواند شامل هر مال دارای ارزش و قابل تملک باشد، از جمله پول نقد، سکه، طلا، املاک، سهام، منافع یا حتی آموزش یک مهارت خاص.

• مهریه عندالمطالبه: متداول ترین نوع مهریه است که زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از مرد مطالبه کند. مرد مکلف است به محض مطالبه، مهریه را پرداخت کند، مگر اینکه توانایی مالی لازم را نداشته باشد که در این صورت می تواند درخواست اعسار و تقسیط نماید.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به استطاعت مالی مرد است. به این معنا که زن تنها زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی پرداخت آن را دارد. اثبات استطاعت مالی بر عهده زن است.
• مهرالمثل: در مواردی که مهریه در عقد ذکر نشده باشد یا شرایط تعیین آن صحیح نباشد و نزدیکی واقع شده باشد، دادگاه با توجه به وضعیت و جایگاه اجتماعی زن، مهریه ای معادل برای او تعیین می کند.
• مهرالمتعه: اگر مهریه در عقد ذکر نشده باشد و پیش از نزدیکی، طلاق اتفاق بیفتد، مرد مکلف به پرداخت مهرالمتعه است. میزان آن با توجه به وضعیت مالی مرد و توسط دادگاه تعیین می شود.

مسیرهای مطالبه مهریه: اداره ثبت اسناد رسمی یا دادگاه؟

مطالبه مهریه در ایران دو مسیر اصلی دارد: اداره اجرای ثبت اسناد رسمی و دادگاه خانواده. بر اساس بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه و آئین نامه های اجرایی آن، مطالبه مهریه ابتدا باید از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی صورت گیرد.

مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی:

سند ازدواج یک سند رسمی و لازم الاجرا محسوب می شود. از این رو، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده و سپس به اداره اجرای ثبت، درخواست صدور اجراییه برای وصول مهریه کند. در این مرحله، اداره ثبت تلاش می کند تا از اموال شناسایی شده مرد (مانند حساب های بانکی، املاک ثبت شده، خودرو) مهریه را وصول کند.

چرا و چه زمانی باید به دادگاه مراجعه کرد؟

مراجعه به دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه، عمدتاً در شرایطی صورت می گیرد که مطالبه از طریق اداره ثبت به نتیجه نرسیده باشد. دلایل اصلی مراجعه به دادگاه عبارتند از:

• عدم توفیق در اجرای ثبت: اگر اداره ثبت نتواند اموالی از مرد شناسایی و توقیف کند یا مرد اموالی به نام خود نداشته باشد.
• محدودیت سقف مهریه در اجرای ثبت: طبق قانون، وصول مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) از طریق اجرای ثبت و با قابلیت جلب مرد امکان پذیر است. برای مازاد بر این میزان، صرفاً ملائت (توانایی مالی) مرد ملاک پرداخت است و باید از طریق دادگاه پیگیری شود.
• وجود اختلافات حقوقی خاص: در صورتی که در مورد اصل مهریه یا نحوه محاسبه آن اختلاف وجود داشته باشد (مثلاً مهریه عندالاستطاعه باشد و زن بخواهد استطاعت را اثبات کند)، دادگاه صلاحیت رسیدگی دارد.
• بهای خواسته نامشخص: اگر مهریه به صورت مال غیرمنقول یا منافع باشد و نیاز به تقویم (تعیین ارزش) داشته باشد.

در واقع، دادگاه خانواده مرجع اصلی رسیدگی به دعاوی خانوادگی است و در صورت لزوم، پس از طی مراحل قانونی در اداره ثبت، می تواند به دادخواست مهریه رسیدگی کند.

مراحل گام به گام دادخواست مهریه در دادگاه

فرآیند دادخواست مهریه در دادگاه نیازمند آگاهی دقیق از مراحل قانونی و اداری است. طی کردن صحیح این گام ها، می تواند به تسریع و موفقیت آمیز بودن مطالبه مهریه کمک شایانی کند. در این بخش، به تفصیل به مراحل اصلی تقدیم دادخواست و پیگیری آن در دادگاه خانواده خواهیم پرداخت.

گام اول: پیش نیازها و جمع آوری مدارک

پیش از هر اقدامی برای ثبت دادخواست مهریه، جمع آوری مدارک و آماده سازی پیش نیازهای قانونی ضروری است. این مرحله شامل موارد زیر است:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: تمامی مراحل قضایی، از جمله ابلاغ اوراق و مشاهده روند پرونده، از طریق سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیک قضایی) انجام می شود. ثبت نام در این سامانه برای خواهان و خوانده الزامی است و باید قبل از تقدیم دادخواست انجام گیرد. این کار را می توان در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام داد.
2. مدارک هویتی: اصل و رونوشت شناسنامه و کارت ملی خواهان (زن) و خوانده (شوهر) ضروری است.
3. اصل و رونوشت سند ازدواج: سند ازدواج، مهم ترین مدرک برای اثبات عقد نکاح و وجود مهریه است. در صورت در دسترس نبودن اصل سند، می توان رونوشت برابر اصل شده آن را از دفترخانه محل عقد تهیه کرد.
4. گواهی پایان عملیات اجرایی یا عدم شناسایی اموال از اداره ثبت: همان طور که پیشتر گفته شد، مطالبه مهریه در ابتدا از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی انجام می شود. اگر این مرحله به نتیجه نرسیده باشد، باید گواهی مربوط به عدم شناسایی اموال زوج یا پایان عملیات اجرایی از اداره ثبت دریافت شود. این گواهی نشان می دهد که زن مراحل قانونی لازم را در اداره ثبت طی کرده و اکنون حق مراجعه به دادگاه را دارد.
5. وکالتنامه وکیل (در صورت استفاده از وکیل): اگر زن از طریق وکیل اقدام می کند، اصل و رونوشت وکالتنامه وکیل ضروری است.
6. سایر مدارک: در صورت درخواست تأمین خواسته و توقیف اموال، ارائه هرگونه مدرک دال بر وجود اموال مشخص از زوج (مانند کپی سند ملک، اطلاعات حساب بانکی، مشخصات خودرو) می تواند به تسریع فرآیند کمک کند.

گام دوم: تنظیم متن دادخواست مطالبه مهریه

تنظیم صحیح دادخواست، اساسی ترین مرحله در فرآیند دادخواست مهریه در دادگاه است. دادخواست باید شامل اطلاعات دقیق و درخواست های حقوقی مشخص باشد.

اجزای یک دادخواست استاندارد:

• مشخصات خواهان: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، نشانی کامل (مربوط به زن).
• مشخصات خوانده: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، نشانی کامل (مربوط به شوهر).
• خواسته: به طور دقیق مشخص شود که خواهان چه چیزی را مطالبه می کند. مثلاً: مطالبه تعداد (عدد) سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه. در صورت درخواست تأمین خواسته، آن نیز باید در این بخش ذکر شود.
• بهای خواسته: ارزش مالی خواسته باید تعیین شود. برای مهریه سکه، معمولاً تعدادی از سکه ها به عنوان علی الحساب تقویم می شود تا هزینه دادرسی کاهش یابد، اما برای مهریه وجه نقد باید نرخ روز محاسبه شود.
• دلایل و منضمات: مدارکی که برای اثبات خواسته ارائه شده اند (مانند سند ازدواج، گواهی عدم شناسایی اموال از ثبت، وکالتنامه وکیل، کارت ملی و شناسنامه).
• شرح دادخواست: این بخش، توضیح مختصری از واقعه و دلایل حقوقی خواهان است. باید مختصر، مستدل، حقوقی و بدون حاشیه پردازی باشد. به عنوان مثال، می توان به تاریخ عقد، نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه)، و اینکه مهریه تاکنون پرداخت نشده است، اشاره کرد.

نکات کلیدی در نگارش شرح دادخواست:

در این قسمت، تنها باید به حقایق و نکات حقوقی مرتبط با مطالبه مهریه پرداخته شود. از بیان اختلافات شخصی، جزئیات زندگی خصوصی یا اتهامات بی اساس خودداری کنید. زبان دادخواست باید رسمی و حقوقی باشد و هدف آن، قانع کردن قاضی برای صدور حکم به نفع خواهان باشد.

گام سوم: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از تنظیم دادخواست و جمع آوری مدارک، نوبت به ثبت آن می رسد. این مرحله از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.

فرآیند ثبت دادخواست:

خواهان یا وکیل او با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست و مدارک خود را به صورت الکترونیکی ثبت می کند. کارمندان دفتر، اطلاعات را وارد سیستم کرده و نسخه های الکترونیکی مدارک را اسکن و پیوست می کنند.

پرداخت هزینه دادرسی مهریه:

دادخواست مطالبه مهریه، یک دعوای مالی محسوب می شود و پرداخت هزینه دادرسی برای آن الزامی است. این هزینه بر اساس درصدی از بهای خواسته (معمولاً 3.5 درصد برای دعاوی مالی تا سقف مشخص) محاسبه می شود. هزینه دادرسی باید در زمان ثبت دادخواست پرداخت شود. اهمیت پرداخت دقیق و به موقع این هزینه در پیشبرد پرونده حائز اهمیت است.

درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی:

اگر خواهان (زن) توانایی مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با تقدیم دادخواست اصلی، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی نیز مطرح کند. در این صورت، دادگاه ابتدا به درخواست اعسار رسیدگی می کند و در صورت اثبات اعسار، خواهان از پرداخت هزینه دادرسی معاف شده و یا به صورت اقساطی پرداخت خواهد کرد. برای درخواست اعسار، نیاز به ارائه استشهادیه و شهادت شهود است.

گام چهارم: فرآیند رسیدگی در دادگاه خانواده

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده شده و مراحل رسیدگی آغاز می شود.

1. ارجاع پرونده به شعبه و تعیین وقت رسیدگی: دادخواست ثبت شده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع می شود. سپس، دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و طرفین (خواهان و خوانده) را از طریق سامانه ثنا مطلع می سازد. ابلاغیه شامل زمان و مکان جلسه دادگاه است.
2. اهمیت حضور خواهان یا وکیل در جلسات دادگاه: حضور خواهان یا وکیل او در جلسات دادگاه ضروری است. عدم حضور بدون عذر موجه می تواند منجر به صدور قرار رد دادخواست یا از دست دادن فرصت دفاع شود.
3. نحوه ابلاغ اوراق قضایی: تمامی ابلاغیه ها، اخطاریه ها و احکام قضایی به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا به نشانی الکترونیکی طرفین ارسال می شود. مسئولیت پیگیری و مشاهده ابلاغیه ها بر عهده خود افراد است.
4. صدور حکم بدوی و اعتراض به آن: پس از برگزاری جلسات رسیدگی و بررسی دلایل و مدارک، دادگاه رأی بدوی خود را صادر می کند. این حکم می تواند به نفع یا علیه خواهان باشد. طرفین دعوا حق دارند ظرف مهلت مقرر قانونی (معمولاً ۲۰ روز) به حکم بدوی اعتراض کنند. اعتراض به حکم بدوی در مرحله تجدیدنظرخواهی (در دادگاه تجدیدنظر استان) و سپس در صورت لزوم، فرجام خواهی (در دیوان عالی کشور) مورد بررسی قرار می گیرد.

مطالبه مهریه یک فرآیند حقوقی دقیق است که نیازمند آگاهی کامل از تمامی مراحل، از جمع آوری مدارک تا پیگیری حکم نهایی در دادگاه است. کوچکترین سهل انگاری می تواند روند پرونده را طولانی و پیچیده سازد.

نکات حقوقی مهم و چالش ها در دادخواست مهریه

فرآیند دادخواست مهریه در دادگاه، علاوه بر مراحل اداری، شامل نکات حقوقی پیچیده ای است که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف دعوا حیاتی است. درک این نکات می تواند به اتخاذ تصمیمات آگاهانه و مدیریت بهتر پرونده کمک کند.

تأمین خواسته مهریه و توقیف اموال زوج

یکی از مؤثرترین راهکارها برای تضمین وصول مهریه، درخواست تأمین خواسته و توقیف اموال زوج است. این اقدام از انتقال یا مخفی کردن اموال توسط مرد جلوگیری می کند.

• تعریف تأمین خواسته: تأمین خواسته، به معنای توقیف موقت اموال خوانده (زوج) به میزان خواسته (مهریه) قبل یا همزمان با رسیدگی به دعوای اصلی است. هدف از آن، جلوگیری از تضییع یا انتقال اموال توسط زوج و تضمین اجرای حکم در آینده است.
• نحوه درخواست تأمین خواسته: خواهان می تواند درخواست تأمین خواسته را همزمان با دادخواست اصلی مطالبه مهریه یا حتی پیش از آن ارائه دهد. در صورت فوریت و بیم از بین رفتن اموال، دادگاه می تواند دستور تأمین خواسته را بدون اخطار قبلی به زوج صادر کند. معمولاً برای درخواست تأمین خواسته نیازی به تودیع خسارت احتمالی توسط زن نیست، زیرا مهریه یک دین مسلم و قطعی است.
• اموال قابل توقیف:
  • اموال منقول: شامل حساب های بانکی (به میزان مهریه)، حقوق و مزایای دریافتی (تا یک چهارم حقوق برای متأهلین و یک سوم برای مجردین)، خودرو، سهام، اوراق بهادار و سایر اشیاء قیمتی.
  • اموال غیرمنقول: شامل املاک و مستغلات ثبت شده به نام زوج.
• مستثنیات دین: بر اساس قانون اجرای محکومیت های مالی، برخی از اموال زوج به عنوان مستثنیات دین شناخته می شوند و قابل توقیف نیستند. این اموال برای ادامه زندگی آبرومندانه زوج ضروری تلقی می شوند و شامل موارد زیر هستند:
  • منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار باشد.
  • اثاثیه مورد نیاز زندگی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار باشد.
  • آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل او برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
  • وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاصی که حرفه ای دارند.
  • تلفن و مبلغ ودیعه لازم برای تأمین خط تلفن.
  • مبلغی که در قانون برای پرداخت مهریه و نفقه در شرایط خاص در حساب بانکی زوج باید باقی بماند.

اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن توسط زوج

در بسیاری از موارد، زوج توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد و با درخواست اعسار، خواهان تقسیط مهریه می شود.

• شرایط درخواست اعسار توسط زوج: مرد می تواند پس از صدور حکم قطعی مهریه، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. برای اثبات اعسار، باید لیست کلیه اموال و دارایی های خود را به همراه شهادت حداقل دو شاهد (مرد) که از وضعیت مالی او مطلع هستند، تقدیم دادگاه کند. شهود باید عدم توانایی مالی مرد را برای پرداخت یکجای مهریه تأیید کنند.
• نقش دادگاه در تعیین اقساط و پیش قسط مهریه: دادگاه با بررسی مستندات و شهادت شهود، در صورت احراز اعسار زوج، حکمی مبنی بر تقسیط مهریه صادر می کند. در این حکم، دادگاه مبلغ یک پیش قسط و میزان اقساط ماهانه را تعیین می کند. میزان اقساط بر اساس وضعیت مالی زوج، حقوق و درآمد او و تعداد سکه های مهریه تعیین می شود.
• آثار رد یا قبول اعسار: در صورت قبول اعسار، مرد مکلف به پرداخت مهریه طبق اقساط تعیین شده است. اما اگر دادخواست اعسار رد شود، به این معنی است که دادگاه توانایی مالی مرد برای پرداخت یکجای مهریه را احراز کرده و زن می تواند از طریق اجرای احکام، نسبت به جلب مرد اقدام کند تا مهریه وصول شود.

ممنوع الخروجی زوج بابت مهریه

ممنوع الخروجی، یکی از ابزارهای فشار قانونی برای وصول مهریه است.

• شرایط و چگونگی درخواست ممنوع الخروجی: زن می تواند پس از صدور اجراییه مهریه (چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه)، با درخواست به اجرای احکام دادگستری، تقاضای ممنوع الخروجی شوهر خود را مطرح کند. این امر زمانی انجام می شود که مرد از پرداخت مهریه خودداری کرده و اموالی نیز برای توقیف نداشته باشد.
• راهکارهای قانونی برای رفع ممنوع الخروجی: ممنوع الخروجی تا زمان پرداخت مهریه یا توافق طرفین یا ارائه تضمین کافی، ادامه دارد. پس از صدور حکم اعسار و تقسیط مهریه، زوج می تواند با ارائه گواهی از اجرای احکام مبنی بر پرداخت پیش قسط و اقساط معین، درخواست رفع ممنوع الخروجی خود را مطرح کند. همچنین با ارائه ضامن معتبر یا تودیع وثیقه به میزان مهریه نیز می توان ممنوع الخروجی را لغو کرد.

محاسبه مهریه وجه رایج به نرخ روز

در صورتی که مهریه وجه نقد باشد، نحوه محاسبه آن به نرخ روز اهمیت پیدا می کند.

• تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی: بر اساس این تبصره، چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد. این قانون برای حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان وضع شده است.
• نحوه محاسبه و تأثیر آن در ارزش مهریه: برای محاسبه نرخ روز، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی که هر ساله توسط بانک مرکزی اعلام می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. دادگاه بر اساس فرمول خاصی که توسط قوه قضاییه ابلاغ شده است، میزان مهریه وجه نقد را به نرخ روز محاسبه و حکم صادر می کند. این موضوع باعث می شود که ارزش مهریه از زمان عقد تا زمان مطالبه، حفظ شده و زن متضرر از تورم نشود.

حق حبس مهریه

حق حبس یکی از حقوق مهم زن است که در صورت عندالمطالبه بودن مهریه قابل اعمال است.

• تعریف و شرایط اعمال حق حبس (ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی): بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر اینکه مهریه او حال باشد. این به معنای آن است که زن می تواند تا پیش از دریافت کامل مهریه (در صورت عندالمطالبه بودن)، از تمکین خاص و عام خودداری کند.
• آثار حق حبس (بر نفقه): اعمال حق حبس، مانع از تعلق نفقه به زن نمی شود. به این معنا که اگر زن به دلیل عدم پرداخت مهریه از سوی مرد، حق حبس خود را اعمال کند و از تمکین خودداری نماید، همچنان مستحق دریافت نفقه از مرد خواهد بود. این حق تا زمان پرداخت مهریه به قوت خود باقی است.

تأثیر فوت زوج یا زوجه بر مطالبه مهریه

وضعیت مهریه پس از فوت یکی از زوجین، دارای قواعد حقوقی خاصی است.

• فوت زن: انتقال مهریه به ورثه: به محض عقد نکاح، مهریه به ملکیت زن درمی آید. لذا اگر زن پیش از وصول مهریه فوت کند، مهریه او جزئی از ترکه (اموال به جا مانده) او محسوب شده و به ورثه اش (پدر، مادر، فرزندان، شوهر) به نسبت سهم الارث هر یک منتقل می شود. ورثه می توانند با ارائه گواهی حصر وراثت، مهریه متوفی را از شوهر یا ترکه او مطالبه کنند.
• فوت شوهر: مطالبه مهریه از ترکه متوفی: اگر شوهر فوت کند و مهریه زن پرداخت نشده باشد، زن می تواند مهریه خود را از ترکه متوفی (اموال به جا مانده از شوهر) مطالبه کند. مهریه، دین ممتاز محسوب شده و پیش از تقسیم ارث بین ورثه، باید از ترکه پرداخت شود. زن می تواند به عنوان یکی از بستانکاران متوفی، از طریق دادگاه یا شورای حل اختلاف، برای مطالبه مهریه خود از اموال به جا مانده از همسرش اقدام کند.

قوانین و مقررات مرتبط

برای درک عمیق تر و جامع تر فرآیند دادخواست مهریه در دادگاه، آشنایی با قوانین و مقررات مرتبط در نظام حقوقی ایران ضروری است. این قوانین چارچوب قانونی مطالبه مهریه را مشخص می کنند و مرجع رسیدگی، حقوق و تکالیف طرفین و ضمانت اجراها را تبیین می نمایند.

مهم ترین قوانین و مقرراتی که در زمینه مهریه کاربرد دارند، عبارتند از:

• قانون مدنی:
  • مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۰: این مواد به تعریف مهریه، شرایط صحت آن، انواع مهریه (عندالمطالبه، عندالاستطاعه، مهرالمثل، مهرالمتعه)، مالکیت زن بر مهریه به محض عقد، و احکام مربوط به آن می پردازند.
  • ماده ۱۰۸۲ و تبصره آن: این ماده بر مالکیت زن بر مهریه به محض عقد تأکید دارد و تبصره آن نحوه محاسبه مهریه وجه رایج به نرخ روز را تبیین می کند که توسط شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد.
  • ماده ۱۰۸۵: این ماده به حق حبس زن اشاره دارد که به موجب آن زن می تواند تا قبل از دریافت مهریه حال خود، از تمکین خودداری کند بدون آنکه حق نفقه او ساقط شود.
• قانون حمایت خانواده (مصوب ۱۳۹۱):
  • ماده ۲۲: این ماده در خصوص وصول مهریه تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن، مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی را ملاک قرار داده و برای مازاد بر این میزان، صرفاً ملائت زوج را ملاک پرداخت می داند. این ماده نقش حیاتی در تعیین مسیر مطالبه مهریه (اجرای ثبت یا دادگاه) و امکان جلب زوج دارد.
  • سایر مواد مرتبط: این قانون صلاحیت دادگاه خانواده در رسیدگی به دعاوی مهریه و نحوه رسیدگی به آن را مشخص می کند.
• قانون اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۴):
  • ماده ۲: این ماده به چگونگی اجرای احکام مالی، از جمله مهریه، می پردازد و امکان جلب محکوم علیه (زوج) در صورت عدم پرداخت دین و عدم شناسایی اموال وی را فراهم می سازد، مگر در مورد مستثنیات دین.
  • مستثنیات دین: این قانون به تفصیل اموالی را که قابل توقیف برای پرداخت بدهی نیستند، برشمرده است.
• قانون آیین دادرسی مدنی:
  • این قانون به تشریفات شکلی تقدیم دادخواست، نحوه رسیدگی دادگاه ها، ابلاغ اوراق قضایی، درخواست تأمین خواسته، و اعسار از هزینه دادرسی می پردازد.
• قانون برنامه ششم توسعه (مصوب ۱۳۹۶):
  • بند ب ماده ۱۱۳: این بند به الزام اولیه مراجعه به ادارات اجرای ثبت اسناد رسمی برای مطالبه مهریه اشاره دارد و تأکید می کند که دعاوی ناشی از اجرا نشدن اسناد رسمی (مانند سند ازدواج) باید ابتدا از طریق ادارات اجرای ثبت رسیدگی و اجرا شود.

نمونه های عملی دادخواست مهریه

برای روشن تر شدن چگونگی تنظیم دادخواست مهریه در دادگاه، در ادامه دو نمونه عملی از دادخواست مهریه ارائه شده است. این نمونه ها، قالب کلی و اجزای ضروری یک دادخواست را نشان می دهند و می توانند به عنوان راهنما مورد استفاده قرار گیرند. توجه داشته باشید که هر پرونده ویژگی های خاص خود را دارد و لازم است متن دادخواست با دقت و متناسب با شرایط همان پرونده تنظیم شود.

نمونه ۱: دادخواست مطالبه مهریه (سکه) با درخواست تأمین خواسته و توقیف اموال

خواهان:

خانم [نام و نام خانوادگی خواهان]
فرزند [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
نشانی: [نشانی کامل خواهان]

خوانده:

آقای [نام و نام خانوادگی خوانده]
فرزند [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [نشانی کامل خوانده]

وکیل یا نماینده قانونی:

[در صورت وجود، نام و نام خانوادگی وکیل و مشخصات مربوطه]

خواسته:

1. مطالبه تعداد [تعداد دقیق سکه] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه عندالمطالبه، مقوم به [مبلغ علی الحساب به ریال].
2. صدور قرار تأمین خواسته و توقیف کلیه اموال منقول و غیرمنقول خوانده به میزان خواسته (مهریه).
3. الزام خوانده به پرداخت کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل).

بهای خواسته:

تعداد [مثلاً ۱۱۰] سکه تمام بهار آزادی (مابقی مقوم به مبلغ علی الحساب برای کاهش هزینه دادرسی) مقوم به مبلغ [مبلغ کل به ریال به عنوان علی الحساب].

دلایل و منضمات دادخواست:

1. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده.
2. کپی مصدق سند رسمی ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه [شماره دفترخانه].
3. گواهی عدم شناسایی اموال از اداره اجرای ثبت اسناد [نام شهر] (در صورت مراجعه قبلی).
4. وکالتنامه وکیل دادگستری (در صورت وجود).
5. فهرست اموال و دارایی های احتمالی خوانده (در صورت اطلاع خواهان).

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،

به استحضار عالی می رساند موکل/اینجانبه خانم [نام خواهان] و آقای [نام خوانده] به موجب سند رسمی ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] [نام شهر] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانبه/موکل، تعداد [تعداد کل سکه] عدد سکه تمام بهار آزادی به صورت عندالمطالبه می باشد.

با توجه به عدم پرداخت مهریه و مطالبه مکرر اینجانبه/موکل و با عنایت به اینکه مراحل قانونی از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی [نام شهر] طی شده و متأسفانه منجر به وصول مهریه نگردیده و همچنین با توجه به عدم شناسایی اموال از طریق آن اداره، ناگزیر به طرح دعوای مطالبه مهریه در این دادگاه محترم گردیده ام.

لذا با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و سایر مقررات مربوطه، تقاضای صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت تعداد [تعداد دقیق سکه] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه عندالمطالبه به نرخ روز و همچنین صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف کلیه اموال خوانده به میزان خواسته، به منظور جلوگیری از تضییع یا انتقال اموال ایشان، مورد استدعاست. ضمناً خواهشمند است دستور مقتضی جهت پرداخت هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل صادر فرمایید.

با تشکر و احترام
[امضاء و تاریخ]
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]

نمونه ۲: دادخواست مطالبه مهریه (وجه نقد) با درخواست اعسار از هزینه دادرسی

خواهان:

خانم [نام و نام خانوادگی خواهان]
فرزند [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
نشانی: [نشانی کامل خواهان]

خوانده:

آقای [نام و نام خانوادگی خوانده]
فرزند [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [نشانی کامل خوانده]

خواسته:

1. مطالبه مبلغ [مبلغ مهریه به وجه رایج در زمان عقد] ریال مهریه به نرخ روز، به همراه خسارت تأخیر تأدیه.
2. بدواً درخواست اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی.
3. الزام خوانده به پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.

بهای خواسته:

مبلغ [مبلغ کل به ریال به عنوان علی الحساب].

دلایل و منضمات دادخواست:

1. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده.
2. کپی مصدق سند رسمی ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه [شماره دفترخانه].
3. گواهی عدم شناسایی اموال از اداره اجرای ثبت اسناد [نام شهر] (در صورت مراجعه قبلی).
4. استشهادیه اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی (شامل شهادت حداقل دو شاهد).

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،

به استحضار عالی می رساند اینجانبه خانم [نام خواهان] و آقای [نام خوانده] به موجب سند رسمی ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] [نام شهر] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانبه، مبلغ [مبلغ مهریه به وجه رایج در زمان عقد] ریال به صورت عندالمطالبه تعیین گردیده است.

با توجه به عدم پرداخت مهریه با وجود مطالبه اینجانبه و طی کردن مراحل قانونی در اداره اجرای ثبت اسناد [نام شهر] که منجر به حصول نتیجه نگردیده، ناگزیر به طرح دعوای مطالبه مهریه در این دادگاه محترم گردیده ام. همچنین، به دلیل عدم توانایی مالی در پرداخت هزینه های دادرسی، بدواً تقاضای رسیدگی و صدور حکم اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی و سپس رسیدگی به خواسته اصلی، یعنی محکومیت خوانده به پرداخت مهریه به نرخ روز به همراه خسارت تأخیر تأدیه، را دارم.

لذا با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و تبصره آن، و سایر مقررات مربوطه، تقاضای صدور حکم مقتضی را از آن مقام محترم دارم.

با تشکر و احترام
[امضاء و تاریخ]
[نام و نام خانوادگی خواهان]

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، چه از طریق اداره ثبت اسناد رسمی و چه از طریق دادخواست مهریه در دادگاه، فرآیندی حقوقی است که نیازمند دقت، آگاهی و پیگیری مستمر است. درک صحیح از مبانی مهریه، شناخت تفاوت های مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، و آگاهی از مسیرهای قانونی مطالبه آن، برای هر زنی که قصد احقاق حق خود را دارد، ضروری است. از ثبت نام در سامانه ثنا و جمع آوری مدارک لازم گرفته تا تنظیم دقیق دادخواست، پیگیری جلسات دادگاه و اطلاع از نکات حقوقی مهم مانند تأمین خواسته، اعسار، ممنوع الخروجی و محاسبه مهریه به نرخ روز، هر گام باید با بصیرت کامل برداشته شود.

قوانین حمایتی موجود، از جمله قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، پشتوانه محکمی برای حقوق مالی زنان در این زمینه فراهم آورده اند. با این حال، پیچیدگی های اجرایی و ضرورت رعایت تشریفات قانونی، اهمیت مشاوره و راهنمایی تخصصی را دوچندان می کند. توصیه می شود پیش از هر اقدام، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایید تا با بررسی دقیق شرایط پرونده شما، بهترین راهکار حقوقی را انتخاب و مراحل را به شیوه ای مؤثر و صحیح طی کنید. آگاهی و اقدام به موقع، کلید موفقیت در مطالبه این حق قانونی است.