مهریه زن بعد از فوت مرد | راهنمای جامع قوانین و حقوق
در صورت فوت مرد مهریه زن چه می شود؟ راهنمای جامع و حقوقی مطالبه مهریه پس از فوت شوهر
هنگامی که مرد فوت می کند، مهریه زن به قوت خود باقی است و به عنوان یک دین ممتاز بر ذمه متوفی، از ترکه او قابل مطالبه است. این حق مالی، که به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد، پس از فوت شوهر نیز پابرجاست و ورثه متوفی موظف به پرداخت آن از اموال به جا مانده او هستند.
فوت شوهر، گرچه رخدادی تلخ و ناگوار است، اما هرگز مانع از استیفای حقوق مالی زوجه، به ویژه مهریه وی نمی شود. مهریه به موجب قانون مدنی و شرع مقدس، حقی است که به محض وقوع عقد نکاح برای زن تثبیت می گردد و جز با اسقاط آن توسط زوجه یا پرداخت از سوی زوج، از بین نمی رود. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع، دقیق و قابل فهم برای زنانی که همسر خود را از دست داده اند، ورثه متوفی و سایر افراد مرتبط که نیازمند درک ابعاد حقوقی این مسئله هستند، تدوین شده است. در ادامه، به بررسی مبانی حقوقی، شرایط مطالبه، نحوه محاسبه و اولویت بندی مهریه پس از فوت شوهر خواهیم پرداخت و به ابهامات رایج در این زمینه پاسخ می دهیم.
مبانی حقوقی مهریه و جایگاه آن در قانون
مهریه، ستون فقرات حقوق مالی زن در بستر زندگی مشترک است که ریشه در آموزه های فقه اسلامی و قوانین مدنی کشور دارد. شناخت ماهیت و جایگاه قانونی آن، برای درک چگونگی مطالبه آن پس از فوت شوهر، امری حیاتی است.
مهریه چیست؟ تعاریف، انواع و ماهیت قانونی
مهریه، مالی است که به موجب عقد ازدواج، مرد به زن می پردازد یا تعهد به پرداخت آن را می دهد. بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این مالکیت، مستقل از وقوع رابطه زناشویی است و به صرف جاری شدن صیغه عقد، محقق می گردد.
مهریه انواع مختلفی دارد که اصلی ترین آن ها عبارت اند از:
- مهرالمسمی: مهریه ای است که میزان و نوع آن در حین عقد یا پس از آن با توافق طرفین مشخص شده باشد.
- مهرالمثل: در صورتی که مهریه در عقد تعیین نشده باشد یا تعیین آن باطل باشد و بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد، به زن مهریه ای به مانند زنان هم شأن و هم تراز او تعلق می گیرد.
- مهرالمتعه: اگر در عقد مهریه تعیین نشده و نزدیکی نیز واقع نشده باشد و مرد زن را طلاق دهد، مرد مکلف است با توجه به وضعیت مالی خود، مالی را به عنوان مهریه به زن بپردازد.
ماهیت حقوقی مهریه، دین است. این بدان معناست که مهریه، تعهدی مالی است که بر عهده مرد قرار می گیرد و زن، هر زمان که بخواهد (عندالمطالبه) یا در صورت فراهم شدن شرایط (عندالاستطاعه)، می تواند آن را مطالبه کند. نکته حائز اهمیت این است که فوت شوهر، ماهیت دین بودن مهریه را تغییر نمی دهد و آن را از بین نمی برد، بلکه این دین به ترکه (اموال باقیمانده) متوفی منتقل می شود.
در خصوص تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه پس از فوت، باید گفت که با فوت مرد، تمامی دیون او، از جمله مهریه عندالاستطاعه، به حال تبدیل شده و بلافاصله قابل مطالبه می گردند. بنابراین، دیگر شرط استطاعت مالی زوج برای مطالبه مهریه معنایی ندارد و زوجه می تواند تمام مهریه خود را از ترکه متوفی مطالبه کند.
مهریه به عنوان دین ممتاز در ترکه متوفی
یکی از مهم ترین امتیازات مهریه، جایگاه آن به عنوان یک دین ممتاز در فرآیند تصفیه ترکه است. این اولویت بندی، تضمینی برای احقاق حق زوجه است تا پیش از تقسیم ارث میان ورثه، مهریه وی پرداخت شود.
مطابق مواد ۸۶۹ و ۲۲۶ قانون امور حسبی، مهریه به عنوان یک دین ممتاز، در اولویت پرداخت از ترکه متوفی قرار دارد و وراث تنها پس از پرداخت مهریه و سایر دیون ممتاز، می توانند سهم الارث خود را دریافت کنند.
مفهوم حال شدن دین مهریه پس از فوت شوهر بدین معناست که حتی اگر مهریه عندالاستطاعه بوده باشد، با فوت زوج، این دین به دین حال تبدیل می شود و زن می تواند بدون اثبات توانایی مالی شوهر (که دیگر وجود ندارد)، آن را مطالبه کند.
مراحل کلی تصفیه ترکه (اموال باقیمانده از متوفی) به شرح زیر است و مهریه در جایگاه ویژه ای قرار دارد:
- هزینه کفن و دفن: این اولین هزینه ای است که باید از ترکه پرداخت شود.
- دیون ممتاز: مهریه زوجه، دیون مربوط به کارگران و کارکنان، و برخی دیگر از دیون عمومی در این دسته قرار می گیرند. مهریه زن در این بخش و پیش از سایر دیون عادی، باید پرداخت شود.
- سایر دیون متوفی: بدهی هایی مانند وام های بانکی، بدهی به اشخاص حقیقی و حقوقی که جزء دیون ممتاز نیستند، پس از پرداخت دیون ممتاز و در صورت باقی ماندن ترکه، تسویه می شوند.
- وصایای متوفی: اگر متوفی وصیت نامه ای داشته باشد، وصایای وی تا سقف یک سوم (ثلث) اموالش، پس از پرداخت دیون، اجرا می شود.
- تقسیم ارث: پس از طی تمامی مراحل فوق و در صورت باقی ماندن ترکه، مابقی اموال میان ورثه قانونی متوفی تقسیم می گردد.
شرایط مطالبه مهریه زن پس از فوت شوهر
مطالبه مهریه پس از فوت همسر، دارای جزئیات و شرایط حقوقی خاصی است که آگاهی از آن ها برای احقاق کامل حقوق زوجه ضروری است.
تأثیر رابطه زناشویی در مهریه پس از فوت
یکی از تفاوت های اساسی میان مطالبه مهریه در صورت فوت شوهر و مطالبه مهریه در صورت طلاق، تأثیر رابطه زناشویی (نزدیکی) است. در حالت طلاق، اگر پیش از وقوع نزدیکی طلاق واقع شود، زن مستحق نصف مهریه است. اما در صورت فوت شوهر، این قاعده اعمال نمی شود.
بر اساس قانون مدنی، فوت شوهر تأثیری در میزان مهریه ندارد و زن، حتی اگر نزدیکی میان او و همسرش اتفاق نیفتاده باشد، مستحق دریافت تمام مهریه تعیین شده در عقدنامه است. این بدان معناست که چه نزدیکی صورت گرفته باشد و چه خیر، زوجه می تواند کل مهریه خود را از ترکه متوفی مطالبه کند.
مهریه در عقود دائم و موقت پس از فوت شوهر
نوع عقد ازدواج (دائم یا موقت) نیز در مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، تفاوت هایی ایجاد می کند که عمدتاً مربوط به حق ارث بردن است:
- مهریه در عقد دائم: زوجه در عقد دائم، علاوه بر اینکه می تواند تمام مهریه خود را از ترکه همسر متوفی اش مطالبه کند، از سهم الارث قانونی خود نیز بهره مند می شود. حق مهریه و حق ارث، دو حق مالی مجزا هستند که هیچ یک مانع از دیگری نیست.
- مهریه در عقد موقت: در عقد موقت (صیغه)، زن تنها مستحق دریافت مهریه تعیین شده در عقدنامه است و بر اساس قانون، از همسر متوفی خود ارث نمی برد. بنابراین، در صورت فوت شوهر در عقد موقت، زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند، اما سهمی از ارث او نخواهد داشت. لازم به ذکر است که برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، عقد موقت باید به صورت رسمی به ثبت رسیده باشد.
مطالبه مهریه توسط ورثه زن در صورت فوت زوجه
برخلاف تصور رایج، مهریه یک حق مالی است که با فوت زن، به ورثه او منتقل می شود. اگر زن در طول حیات خود مهریه را مطالبه یا دریافت نکرده باشد، ورثه قانونی او می توانند پس از فوت وی، مهریه را از شوهر (یا در صورت فوت شوهر، از ترکه او) مطالبه کنند. این حق مالی، مانند سایر دارایی های متوفی، به ورثه منتقل شده و قابل پیگیری قانونی است.
تأثیر وصیت نامه و نقل و انتقال اموال پیش از فوت
وصیت نامه متوفی می تواند بر نحوه تقسیم ترکه اثرگذار باشد، اما دارای محدودیت هایی است. بر اساس قانون، متوفی تنها می تواند تا یک سوم (ثلث) از اموال خود را وصیت کند. وصیت بیش از این مقدار، نیازمند تنفیذ وراث است. بنابراین، اگر وصیتی به ضرر مهریه زن باشد، از آنجا که مهریه دین ممتاز است، وصیت پس از کسر مهریه و در حدود ثلث مابقی ترکه معتبر خواهد بود.
گاهی اوقات ممکن است مرد پیش از فوت و برای فرار از پرداخت مهریه یا سایر دیون، اقدام به نقل و انتقال صوری اموال خود کند. در چنین مواردی، زن می تواند با طرح دعوای ابطال معاملات به قصد فرار از دین در دادگاه، این نقل و انتقالات را باطل کرده و مهریه خود را از آن اموال مطالبه نماید. اثبات صوری بودن معامله و قصد فرار از دین، بر عهده زوجه است.
نحوه محاسبه و روش های قانونی مطالبه مهریه از ترکه متوفی
پس از درک مبانی حقوقی، اکنون نوبت به بررسی چگونگی محاسبه و روش های عملی مطالبه مهریه از ترکه متوفی می رسد.
روش محاسبه ارزش مهریه پس از فوت
ارزش مهریه پس از فوت شوهر، بسته به نوع آن، به شیوه های مختلفی محاسبه می شود و نکته کلیدی، زمان محاسبه است:
- مهریه وجه نقد: اگر مهریه به صورت وجه نقد (مانند ریال) تعیین شده باشد، برای حفظ قدرت خرید آن، مبلغ مهریه بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی از تاریخ وقوع عقد تا زمان پرداخت (نه زمان فوت) محاسبه و تعدیل می گردد. این تعدیل، به منظور جبران کاهش ارزش پول در طول زمان است.
- مهریه سکه، طلا، ارز: در صورتی که مهریه به صورت سکه، طلا، ارز یا سایر اقلام مثلی تعیین شده باشد، همان تعداد یا مقدار تعیین شده در عقدنامه، ملاک قرار می گیرد. اما ارزش ریالی آن، بر اساس قیمت روز پرداخت محاسبه و از ترکه پرداخت می شود. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه طلا باشد، ۱۰۰ سکه یا معادل ریالی آن به قیمت روز پرداخت، باید تسویه گردد.
- مهریه عین معین (مانند ملک یا زمین): اگر مهریه به صورت عین معین (مثل یک قطعه زمین، یک باب منزل مسکونی، یا یک خودرو) تعیین شده باشد، در صورت امکان همان عین به زوجه تعلق می گیرد. اگر عین معین موجود نباشد (مثلاً فروخته شده یا از بین رفته باشد)، قیمت روز آن عین در زمان پرداخت، محاسبه و به زوجه پرداخت می شود.
مراحل قانونی مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، به دلیل رسمی بودن سند ازدواج، معمولاً مسیر سریع تر و کم هزینه تری نسبت به دادگاه است، به شرط آنکه ترکه قابل توقیف وجود داشته باشد:
- مراجعه به دفترخانه: زوجه با در دست داشتن اصل سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی، و گواهی فوت شوهر، به دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد در آنجا ثبت شده، مراجعه می کند.
- صدور اجرائیه: سردفتر با بررسی مدارک، درخواست صدور اجرائیه مهریه را تنظیم و اجرائیه را صادر می کند.
- ابلاغ اجرائیه به ورثه: اجرائیه به ورثه قانونی متوفی ابلاغ می شود. ورثه ۱۰ روز مهلت دارند تا نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی اموال متوفی اقدام کنند.
- توقیف ترکه: در صورت عدم اقدام ورثه، زوجه می تواند اموال و دارایی های متوفی (ترکه) را از طریق اداره ثبت توقیف نماید. برای این منظور، زوجه باید اطلاعات مربوط به اموال متوفی (مانند پلاک ثبتی ملک، شماره حساب بانکی، مشخصات خودرو) را ارائه دهد.
- مزایده و پرداخت: پس از توقیف، اموال از طریق مزایده به فروش رسیده و مهریه زوجه از محل آن پرداخت می شود.
مدارک لازم: سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی، گواهی فوت شوهر، گواهی انحصار وراثت (در صورت لزوم)، و مدارک مربوط به اموال متوفی (در صورت وجود).
هزینه ها: حدود یک بیستم مبلغ مهریه (۰.۵ درصد) به عنوان حق الاجرا.
این روش برای اموالی که دارای سند رسمی هستند (مانند ملک ثبت شده) بسیار کارآمد است، اما اگر متوفی اموال ثبت شده ای نداشته باشد یا اموال او ناشناخته باشد، ممکن است با محدودیت هایی مواجه شود.
مراحل قانونی مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده
در شرایطی که امکان مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت وجود ندارد (مثلاً عدم وجود سند رسمی ازدواج، پیچیدگی پرونده، عدم همکاری ورثه، یا ناشناخته بودن اموال)، زوجه می تواند از طریق دادگاه خانواده اقدام کند.
- تنظیم دادخواست: زوجه باید دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت ورثه قانونی متوفی تنظیم کند. در این مرحله، داشتن گواهی حصر وراثت برای شناسایی دقیق ورثه الزامی است.
- ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارسال می شود.
- روند دادرسی: دادگاه با بررسی اسناد و مدارک، از جمله عقدنامه و گواهی فوت، حکم به محکومیت ورثه به پرداخت مهریه از محل ترکه متوفی صادر می کند. ورثه فقط تا میزان سهم الارث خود از دیون متوفی مسئول هستند و نه از اموال شخصی شان.
- اجرای حکم: پس از صدور حکم قطعی، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود و از طریق توقیف اموال متوفی، مهریه پرداخت می گردد.
مدارک لازم: سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی، گواهی فوت شوهر، گواهی حصر وراثت، و دادخواست مطالبه مهریه.
هزینه ها: سه و نیم درصد مبلغ مهریه به عنوان هزینه دادرسی.
در این روش، اثبات وجود ترکه و شناسایی آن بر عهده زوجه است و در صورت عدم وجود ترکه کافی، امکان مطالبه مهریه از اموال شخصی ورثه وجود ندارد.
سایر حقوق مالی زن پس از فوت شوهر (علاوه بر مهریه)
علاوه بر مهریه که حق ممتاز زن است، زوجه پس از فوت شوهر از حقوق مالی دیگری نیز برخوردار است که آگاهی از آن ها می تواند به وی در این دوران دشوار یاری رساند.
سهم الارث زوجه از ترکه متوفی
زوجه دائم، علاوه بر مهریه، از همسر متوفی خود ارث نیز می برد. میزان سهم الارث وی بستگی به وجود یا عدم وجود فرزند برای مرد دارد:
- در صورت عدم وجود فرزند: اگر مرد متوفی فرزند یا نوه نداشته باشد (چه از این همسر و چه از همسران قبلی)، سهم الارث زوجه یک چهارم از تمامی اموال منقول و غیرمنقول (عرصه و اعیان) متوفی است.
- در صورت وجود فرزند: اگر مرد متوفی فرزند یا نوه داشته باشد، سهم الارث زوجه یک هشتم از تمامی اموال منقول و غیرمنقول (عرصه و اعیان) متوفی است.
لازم به ذکر است که بر اساس قانون اصلاحی سال ۱۳۸۷، حق ارث زن از اموال غیرمنقول (مانند زمین و ساختمان) به صورت عین و قیمت اعیان (ساختمان) است و دیگر مانند گذشته محدود به قیمت اعیان نیست و زن از خود زمین نیز ارث می برد.
نفقه ایام عده وفات
زن پس از فوت شوهر، باید عده وفات نگه دارد که مدت آن چهار ماه و ده روز است. در این مدت، حق دریافت نفقه از ترکه متوفی را دارد، حتی اگر پیش از فوت همسر، ناشزه بوده باشد و نفقه به او تعلق نمی گرفته است. این نفقه از محل ترکه و پیش از تقسیم ارث، پرداخت می شود.
اجرت المثل ایام زوجیت
اجرت المثل ایام زوجیت، مبلغی است که بابت کارهایی که زن در طول زندگی مشترک و به دستور مرد انجام داده، اما شرعاً بر عهده او نبوده و با قصد عدم تبرع (مجانی نبودن) صورت گرفته باشد، به او تعلق می گیرد. پس از فوت شوهر، زن می تواند اجرت المثل ایام زندگی مشترک خود را نیز از ترکه متوفی مطالبه کند. اثبات انجام کارها به دستور زوج و با قصد عدم تبرع بر عهده زوجه است و دادگاه با در نظر گرفتن شأن زن، میزان کارها و وضعیت مالی زوج، مبلغ اجرت المثل را تعیین می کند.
استرداد جهیزیه
جهیزیه، اموالی است که زن هنگام ازدواج به منزل شوهر می آورد و مالکیت آن همچنان با زن است. پس از فوت شوهر، زن حق دارد جهیزیه خود را از منزل مشترک خارج کند. برای اثبات مالکیت، وجود سیاهه جهیزیه با امضای مرد و شهود، یا فاکتورهای خرید معتبر بسیار کمک کننده است. در صورت عدم وجود مدارک کتبی، زوجه می تواند با شهادت شهود یا سایر دلایل، مالکیت خود را بر جهیزیه در دادگاه اثبات کند.
پاسخ به ابهامات و سناریوهای رایج در مورد مهریه پس از فوت
در مواجهه با موضوع فوت شوهر و مهریه، ابهامات و سناریوهای متعددی مطرح می شود که نیازمند تبیین حقوقی دقیق هستند.
آیا مهریه از پدرشوهر یا بستگان قابل مطالبه است؟
پاسخ قاطعانه به این پرسش، «خیر» است. مهریه یک دین است که بر ذمه شخص مرد (زوج) قرار دارد. پس از فوت زوج، این دین از محل اموال باقیمانده از او (ترکه) پرداخت می شود. هیچ یک از ورثه متوفی، از جمله پدرشوهر، مادرشوهر، فرزندان یا سایر بستگان، شخصاً مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه از اموال خودشان ندارند. مسئولیت آن ها تنها به میزان سهم الارثی است که از ترکه متوفی دریافت می کنند. به عبارت دیگر، ورثه فقط به عنوان طرف دعوا در مطالبه مهریه مطرح می شوند تا اموال متوفی شناسایی و تصفیه گردد.
وضعیت مهریه همسر دوم یا متعدد
اگر مرد متوفی دارای دو یا چند همسر باشد (چه عقد دائم و چه موقت)، تمامی همسران حق مطالبه مهریه خود را دارند و هیچ یک بر دیگری اولویت ندارد. مهریه هر همسر، دین جداگانه ای محسوب شده و از ترکه متوفی پرداخت می شود. در صورتی که ترکه برای پرداخت تمام مهریه های تعیین شده کافی نباشد، ترکه به نسبت میزان مهریه بین همسران تقسیم خواهد شد.
چالش های کمبود یا عدم وجود ترکه و راه حل ها
یکی از چالش های اصلی، زمانی است که متوفی اموال کافی برای پرداخت مهریه و سایر دیون خود نداشته باشد. در این حالت، زوجه تنها می تواند به میزان اموال باقیمانده، مهریه خود را دریافت کند و برای مابقی، حقی بر اموال شخصی ورثه یا سایر بستگان نخواهد داشت.
اما در شرایطی که مرد پیش از فوت با هدف فرار از دین و جلوگیری از مطالبه مهریه، اموال خود را به صورت صوری به نام دیگران (مانند فرزندان، والدین یا سایر اشخاص) منتقل کرده باشد، زن می تواند با طرح دعوای ابطال معاملات به قصد فرار از دین در دادگاه، این نقل و انتقالات را باطل کرده و مهریه خود را از آن اموال مطالبه کند. اثبات صوری بودن معامله و نیت فرار از دین بر عهده زوجه است و مستلزم ارائه دلایل و مستندات کافی است.
محدودیت ۱۱۰ سکه و فوت شوهر
محدودیت ۱۱۰ سکه مهریه که در قانون حمایت خانواده آمده، تنها مربوط به امکان بازداشت و حبس زوج (جلب) است و ارتباطی به اصل حق مهریه ندارد. این بدان معناست که اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، در زمان حیات مرد، برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، امکان جلب او وجود ندارد، مگر اینکه اثبات شود که مرد توانایی پرداخت دارد و از پرداخت استنکاف می کند. اما پس از فوت شوهر، این سقف ۱۱۰ سکه هیچ اعتباری ندارد و زن می تواند تمام مهریه تعیین شده در عقدنامه، اعم از کمتر یا بیشتر از ۱۱۰ سکه را از تمامی ترکه متوفی مطالبه کند.
فوت مرد پیش از پدرش و مطالبه مهریه از ارث پدرشوهر
اگر مرد (زوج) پیش از پدر خود فوت کند، سهم الارثی از اموال پدرش به او تعلق نمی گیرد. زیرا در نظام حقوقی ایران، تنها فرد زنده می تواند ارث ببرد. بنابراین، اگر پدرشوهر پس از فوت پسرش (شوهر زن) فوت کند، هیچ ارثی به پسر متوفی و در نتیجه به ترکه او نمی رسد. در چنین حالتی، زن نمی تواند مهریه خود را از اموال پدرشوهر مطالبه کند، زیرا سهم الارثی وجود ندارد که به عنوان بخشی از ترکه شوهر تلقی شود و مهریه از آن پرداخت گردد. مگر اینکه در زمان حیات پدرشوهر، ایشان سهم الارث پسر متوفی خود را به نحوی به نوه ها (فرزندان زن) یا خود زن منتقل کرده باشد که در آن صورت موضوع متفاوت خواهد بود.
اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی در مطالبه مهریه
مسائل مربوط به مهریه و ارث، به ویژه پس از فوت، دارای پیچیدگی های حقوقی فراوانی است. از این رو، بهره گیری از مشاوره حقوقی تخصصی یک وکیل با تجربه در این زمینه، امری حیاتی است. یک وکیل متخصص می تواند:
- به زوجه در خصوص شناسایی و ارزش گذاری ترکه متوفی کمک کند.
- در تنظیم دادخواست و پیگیری مراحل قانونی (ثبت یا دادگاه) یاری رسان باشد.
- از حقوق زن در مقابل ورثه دفاع کرده و مانع از تضییع حقوق وی شود.
- در صورت نیاز به طرح دعاوی پیچیده تر مانند ابطال معاملات صوری، راهنمایی و اقدام کند.
مشاوره حقوقی نه تنها فرآیند مطالبه مهریه را تسریع می بخشد، بلکه شانس موفقیت در احقاق کامل حقوق زوجه را نیز به طرز چشمگیری افزایش می دهد.
نتیجه گیری
مطالبه مهریه پس از فوت مرد، حقی قانونی و شرعی برای زن است که تحت هیچ شرایطی ساقط نمی گردد. مهریه به عنوان یک دین ممتاز، بر تمامی ترکه متوفی مقدم بوده و باید پیش از تقسیم ارث میان ورثه، پرداخت شود. این حق، مجزا از سهم الارث زن بوده و هیچ تداخلی با آن ندارد.
چه مهریه به صورت وجه نقد باشد و با شاخص تورم تعدیل شود و چه سکه یا عین معین باشد و به نرخ روز پرداخت گردد، زوجه می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده، برای احقاق حق خود اقدام کند. آگاهی از سایر حقوق مالی مانند نفقه ایام عده، اجرت المثل و استرداد جهیزیه نیز برای زوجه حائز اهمیت است.
با توجه به پیچیدگی های حقوقی مربوط به انحصار وراثت، تصفیه ترکه و مطالبه دیون، توصیه می شود زنانی که در این شرایط قرار می گیرند، در اسرع وقت با یک وکیل متخصص در امور خانواده و ارث مشورت نمایند تا ضمن تسریع در فرآیند، از تمامی حقوق قانونی خود به بهترین شکل ممکن دفاع و آن ها را استیفا کنند. اقدام به موقع و کسب دانش حقوقی لازم، کلید اصلی احقاق حقوق مالی در این دوران حساس است.