کوچک ترین کشورهای جهان از نظر جمعیت + لیست کامل

کوچک ترین کشورهای جهان از نظر جمعیت کدامند؟
کوچکترین کشورهای جهان از نظر جمعیت، معمولاً در نقاط دورافتاده یا جزیره ای قرار دارند و جمعیتی کمتر از ۵۰ هزار نفر را در خود جای داده اند. این کشورها، اغلب با وجود وسعت کم، از نظر فرهنگی و تاریخی غنی هستند و ویژگی های منحصر به فردی دارند.
شناخت کشورهای مستقل جهان، اغلب با تمرکز بر وسعت و قدرت اقتصادی آن ها همراه است. با این حال، دسته ای از کشورها وجود دارند که مقیاس جمعیتی بسیار کوچکی دارند و کمتر مورد توجه قرار می گیرند. این جوامع کوچک، با وجود محدودیت های جمعیتی و جغرافیایی، نقش های خاصی در تنوع فرهنگی و ژئوپلیتیک جهانی ایفا می کنند. مقاله حاضر به بررسی جامع این کشورهای مینیاتوری از منظر جمعیت می پردازد و اطلاعاتی دقیق در مورد هر یک از آن ها، شامل آمار جمعیتی، موقعیت جغرافیایی، ویژگی های برجسته و دلایل کم جمعیت بودنشان، ارائه می دهد. هدف، معرفی این نقاط کمتر شناخته شده و برجسته کردن اهمیت وجودی آن ها در نقشه جهان است.
معیارهای رتبه بندی کوچکترین کشورهای جهان از نظر جمعیت
برای طبقه بندی «کوچکترین کشورهای جهان از نظر جمعیت»، ضروری است که ابتدا معیارهای دقیق و شفافی را تعریف کنیم. این مقاله بر مبنای تعریف متعارف از یک «کشور مستقل و دارای حاکمیت کامل» استوار است، بدین معنی که نهادهای خودگردان، مناطق وابسته یا قلمروهای خودمختار در این رتبه بندی گنجانده نخواهند شد. این رویکرد به دقت و اعتبار آماری مقاله کمک می کند و از هرگونه ابهام جلوگیری به عمل می آورد.
داده های جمعیتی مورد استفاده در این تحلیل، بر اساس آخرین برآوردها از منابع معتبری همچون سازمان ملل متحد، بانک جهانی و نهادهای ملی آمار گردآوری شده اند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که آمار جمعیت یک پدیده پویا بوده و می تواند به دلیل عوامل مختلفی نظیر نرخ تولد و مرگ، مهاجرت و مهاجرت معکوس، به سرعت تغییر کند. لذا، اعداد ارائه شده در این مقاله، برآوردهایی با دقت بالا و مربوط به سال های اخیر (عمدتاً ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴) هستند. با وجود اینکه معیار اصلی رتبه بندی، «جمعیت» است، مساحت نیز برای ارائه یک چشم انداز کامل تر و درک بهتر تراکم جمعیتی هر کشور، ذکر خواهد شد.
لیست جامع کوچکترین کشورهای جهان بر اساس جمعیت (برآورد ۲۰۲۴)
در ادامه، لیستی از کوچکترین کشورهای مستقل جهان بر اساس آمار جمعیتی تقریبی تا سال ۲۰۲۴ ارائه می شود. این لیست با تمرکز بر کشورهایی که کمترین جمعیت را دارند، رتبه بندی شده است:
۱. واتیکان (Vatican City) – جمعیت: حدود ۸۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۴)
واتیکان، کوچکترین کشور مستقل جهان هم از نظر مساحت (۰.۴۴ کیلومتر مربع) و هم از نظر جمعیت، در قلب شهر رم، پایتخت ایتالیا واقع شده است. این دولت شهر منحصر به فرد، مقر پاپ و مرکز روحانی کلیسای کاتولیک رومی است. جمعیت آن عمدتاً شامل روحانیون، نگهبانان سوئیسی و برخی کارمندان مرتبط با کلیسا است که بیشتر آن ها تابعیت واتیکان را ندارند و تنها اجازه اقامت دریافت کرده اند.
تاریخچه واتیکان به معاهده لاتران در سال ۱۹۲۹ بازمی گردد که به موجب آن، استقلال آن از ایتالیا به رسمیت شناخته شد. دلیل اصلی جمعیت بسیار پایین آن، ماهیت عملکردی این کشور به عنوان یک مرکز مذهبی و اداری است، نه یک کشور ملی با جمعیت گسترده. جاذبه های کلیدی آن شامل کلیسای سنت پیتر، موزه های واتیکان و کلیسای سیستین است که سالانه میلیون ها گردشگر و زائر را به خود جذب می کند. اقتصاد واتیکان عمدتاً از طریق کمک های مالی، فروش تمبر و سوغاتی، و درآمد موزه ها تأمین می شود.
واتیکان، با مساحتی کمتر از نیم کیلومتر مربع و جمعیتی عمدتاً از روحانیون، نه تنها کوچکترین کشور جهان است، بلکه نمونه ای بی نظیر از یک مرکز حاکمیتی و مذهبی بین المللی است.
۲. تووالو (Tuvalu) – جمعیت: حدود ۱۱,۴۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
تووالو، کشوری جزیره ای در اقیانوس آرام، متشکل از ۹ جزیره مرجانی با مساحت کلی حدود ۲۶ کیلومتر مربع است. این کشور در معرض خطر جدی تغییرات اقلیمی و بالا آمدن سطح آب دریا قرار دارد، به طوری که بخش های زیادی از اراضی آن ممکن است در آینده ای نزدیک به زیر آب بروند.
جمعیت کم تووالو به دلیل مساحت محدود و چالش های زیست محیطی آن است. اقتصاد آن عمدتاً به کمک های بین المللی، درآمد حاصل از اجاره دامنه اینترنتی .tv و ماهیگیری محدود وابسته است. پایتخت آن، فونافوتی، محل زندگی بیشتر جمعیت و تنها فرودگاه کشور است. فرهنگ تووالو غنی و مبتنی بر سنت های پولینزی است، با تأکید بر زندگی جامعه محور و پایبندی به شیوه های سنتی زندگی دریایی. تالاب های مرجانی و آب های شفاف آن، جاذبه های طبیعی این کشور محسوب می شوند.
۳. نائورو (Nauru) – جمعیت: حدود ۱۲,۶۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
نائورو، کوچکترین جمهوری مستقل جهان از نظر مساحت (۲۱ کیلومتر مربع)، جزیره ای بیضی شکل در اقیانوس آرام مرکزی است. این کشور در گذشته به دلیل ذخایر عظیم فسفات، ثروتمندترین کشور جهان بر اساس سرانه تولید ناخالص داخلی محسوب می شد. با این حال، استخراج بی رویه فسفات به نابودی ۹۰ درصد از سطح جزیره و تخریب محیط زیست آن منجر شده است.
جمعیت نسبتاً پایین نائورو نیز تا حدی به همین تخریب زیست محیطی و محدودیت منابع آب شیرین و زمین های قابل کشت برمی گردد. پس از کاهش ذخایر فسفات، اقتصاد این کشور با چالش های عمده ای مواجه شد و اکنون عمدتاً به کمک های خارجی، به ویژه از استرالیا، وابسته است. نائورو همچنین به دلیل میزبانی مراکز پردازش پناهجویان از سوی استرالیا، در کانون توجه بین المللی قرار گرفته است. جاذبه های آن محدود به سواحل کم تراکم و بقایای چشم اندازهای فسفاتی است.
۴. پالائو (Palau) – جمعیت: حدود ۱۸,۱۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
پالائو، کشوری جزیره ای در میکرونزیای اقیانوس آرام، متشکل از حدود ۳۴۰ جزیره مرجانی و آتشفشانی است که مساحت خشکی آن ها در مجموع حدود ۴۵۹ کیلومتر مربع است. این کشور به دلیل حیات دریایی غنی، تنوع زیستی بالا و صخره های مرجانی دست نخورده اش، بهشتی برای غواصان و علاقه مندان به محیط زیست دریایی محسوب می شود.
جمعیت کم پالائو به دلیل ماهیت جزیره ای و مسافت زیاد با قاره ها است. اقتصاد پالائو عمدتاً به گردشگری، به ویژه اکوتوریسم و غواصی، و کمک های مالی ایالات متحده وابسته است. پایتخت آن، نگرولمود (Ngerulmud)، در جزیره بابلدائوب قرار دارد. از جاذبه های برجسته پالائو می توان به دریاچه عروس دریایی (Jellyfish Lake)، صخره های مرجانی رنگارنگ، و میراث جنگ جهانی دوم اشاره کرد. این کشور پیشگام در حفاظت از محیط زیست دریایی است و بخش وسیعی از آب های خود را به پناهگاه دریایی تبدیل کرده است.
۵. سن مارینو (San Marino) – جمعیت: حدود ۳۳,۷۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۴)
سن مارینو، یکی از قدیمی ترین جمهوری های مستقل جهان، در شمال ایتالیا و بر بلندای کوه تیتانو قرار گرفته است. این کشور محصور در خشکی، مساحتی حدود ۶۱ کیلومتر مربع دارد و به دلیل تاریخچه غنی و چشم اندازهای قرون وسطایی خود شهرت دارد.
تاریخچه سن مارینو به سال ۳۰۱ میلادی بازمی گردد و توانسته استقلال خود را در طول قرن ها حفظ کند. جمعیت نسبتاً کم آن به دلیل مساحت محدود و عدم دسترسی به دریا است. اقتصاد سن مارینو عمدتاً بر پایه گردشگری، بانکداری و تولیدات صنعتی کوچک است. سه قلعه تاریخی گوایتا، چستا و مونتاله که بر فراز قله های کوه تیتانو قرار دارند، از نمادهای اصلی سن مارینو و جاذبه های مهم گردشگری آن محسوب می شوند. پایتخت آن، شهر سن مارینو، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و با خیابان های سنگ فرش شده و معماری قدیمی، بازدیدکنندگان را به گذشته می برد.
۶. موناکو (Monaco) – جمعیت: حدود ۳۶,۹۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۴)
موناکو، دومین کشور کوچک جهان از نظر مساحت (۲.۰۲ کیلومتر مربع)، در ساحل مدیترانه و در جنوب فرانسه واقع شده است. این شاهزاده نشین سلطنتی به دلیل زندگی لوکس، کازینوهای مشهور و میزبانی مسابقات فرمول یک، شهرت جهانی دارد. موناکو بالاترین تراکم جمعیتی در جهان را داراست.
جمعیت موناکو، با وجود کم بودن عدد کلی، تراکم بسیار بالایی دارد و متشکل از ساکنان بومی و تعداد زیادی از افراد ثروتمند خارجی است که به دلیل قوانین مالیاتی مطلوب جذب این کشور می شوند. اقتصاد موناکو عمدتاً بر پایه گردشگری، خدمات مالی و املاک لوکس است. جاذبه های اصلی آن شامل کازینو مونت کارلو، کاخ شاهزاده موناکو، موزه اقیانوس شناسی و بندر هرکول است که مملو از قایق های تفریحی لوکس است. موناکو، نمادی از ثروت و تجمل، با وجود اندازه کوچک، نقش مهمی در اقتصاد و گردشگری منطقه ایفا می کند.
۷. لیختن اشتاین (Liechtenstein) – جمعیت: حدود ۴۰,۰۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
لیختن اشتاین، یک شاهزاده نشین محصور در خشکی در قلب اروپا، بین سوئیس و اتریش قرار دارد. این کشور با مساحتی حدود ۱۶۰ کیلومتر مربع، یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی است و به دلیل مناظر کوهستانی زیبا، قلعه های تاریخی و نظام مالیاتی مطلوب، شناخته می شود.
جمعیت لیختن اشتاین نسبتاً کم است که به ماهیت کوهستانی و صنعتی آن برمی گردد. اقتصاد این کشور بر پایه صنایع کوچک و بسیار تخصصی (مانند دندانپزشکی)، خدمات مالی و گردشگری استوار است. پایتخت آن، وادوز، میزبان قلعه وادوز (محل اقامت رسمی شاهزاده)، موزه های هنری و ملی است. لیختن اشتاین همچنین مقصدی محبوب برای ورزش های زمستانی و کوه پیمایی در فصول گرم است. این کشور با وجود وسعت کم، ثبات اقتصادی و کیفیت زندگی بالایی را ارائه می دهد و یکی از معدود کشورهای جهان است که هم خود و هم همسایگانش به دریا دسترسی ندارند.
۸. سنت کیتس و نویس (Saint Kitts and Nevis) – جمعیت: حدود ۴۷,۷۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
سنت کیتس و نویس، یک کشور دو جزیره ای در دریای کارائیب، با مساحت کلی حدود ۲۶۱ کیلومتر مربع است. این کشور کوچک، به دلیل طبیعت بکر شامل جنگل های بارانی، سواحل آتشفشانی و صخره های مرجانی، مقصدی جذاب برای گردشگران است.
جمعیت سنت کیتس و نویس با وجود ماهیت جزیره ای و جذابیت های گردشگری، نسبتاً کم است که تا حدی به مهاجرت جوانان به دنبال فرصت های بهتر در کشورهای بزرگ تر بازمی گردد. اقتصاد آن به شدت به گردشگری، کشاورزی (به ویژه نیشکر، اگرچه تولید آن کاهش یافته) و برنامه های شهروندی از طریق سرمایه گذاری وابسته است. بس تره (Basseterre)، پایتخت سنت کیتس، بندر اصلی و مرکز فعالیت های اقتصادی است. دژ برینستون (Brimstone Hill Fortress National Park)، یک سایت میراث جهانی یونسکو، و پارک ملی کوه میسِری (Mount Liamuiga)، یک آتشفشان خاموش، از جاذبه های تاریخی و طبیعی این کشور هستند.
۹. جزایر مارشال (Marshall Islands) – جمعیت: حدود ۴۲,۴۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
جزایر مارشال، کشوری جزیره ای در اقیانوس آرام مرکزی، متشکل از ۲۹ آب سنگ مرجانی و ۵ جزیره منفرد با مساحت خشکی ۱۸۱ کیلومتر مربع است. این کشور به دلیل آرایش خاص جزایر خود، یکی از بزرگترین قلمروهای آبی در میان کشورهای مستقل جهان را در اختیار دارد.
جمعیت کم این جزایر به دلیل پراکندگی جغرافیایی، محدودیت های منابع طبیعی و اثرات طولانی مدت آزمایش های هسته ای ایالات متحده در میانه قرن بیستم است که برخی از جزایر را غیرقابل سکونت کرده یا تأثیرات بهداشتی بر ساکنان داشته است. اقتصاد جزایر مارشال عمدتاً به کمک های مالی ایالات متحده (تحت پیمان ارتباط آزاد)، ماهیگیری و صادرات نارگیل خشک شده (کوپرا) وابسته است. پایتخت آن، ماجورو، مرکز اصلی جمعیتی و اقتصادی است. این کشور با وجود چالش های زیست محیطی ناشی از بالا آمدن سطح آب دریا، به دلیل غنای حیات دریایی و بقایای کشتی های غرق شده جنگ جهانی دوم، مقصدی جذاب برای غواصان محسوب می شود.
۱۰. دومینیکا (Dominica) – جمعیت: حدود ۷۳,۰۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
دومینیکا، کشوری جزیره ای در دریای کارائیب، با مساحت ۷۵۰ کیلومتر مربع است. این جزیره کوهستانی و آتشفشانی، به جزیره طبیعت کارائیب معروف است و دارای جنگل های بارانی انبوه، آبشارهای متعدد و چشمه های آب گرم طبیعی است.
جمعیت نسبتاً کم دومینیکا، علیرغم مساحت بزرگتر نسبت به برخی دیگر از کشورهای کوچک، به دلیل ماهیت کوهستانی و آسیب پذیری در برابر بلایای طبیعی مانند طوفان های شدید است که منجر به مهاجرت می شود. اقتصاد دومینیکا بر پایه گردشگری (به ویژه اکوتوریسم)، کشاورزی (موز، کاکائو، قهوه) و خدمات مالی است. روسو (Roseau)، پایتخت آن، شهری با معماری استعماری فرانسوی و انگلیسی است. پارک ملی مورن ترویس پیتونز (Morne Trois Pitons National Park)، یک سایت میراث جهانی یونسکو که شامل دریاچه جوشان (Boiling Lake) است، از جاذبه های برجسته این کشور به شمار می رود.
۱۱. آنتیگوا و باربودا (Antigua and Barbuda) – جمعیت: حدود ۹۴,۰۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۳)
آنتیگوا و باربودا، کشوری متشکل از دو جزیره اصلی و چندین جزیره کوچک تر در دریای کارائیب، با مساحت کلی حدود ۴۴۰ کیلومتر مربع است. این کشور به خاطر سواحل شنی سفید و صورتی خیره کننده (گفته می شود ۳۶۵ ساحل دارد)، آب های فیروزه ای و خلیج های آرامش بخش، شهرت دارد.
جمعیت آنتیگوا و باربودا، که عمدتاً در جزیره آنتیگوا متمرکز است، نسبتاً کم است، که دلیل آن ماهیت جزیره ای و فرصت های محدود خارج از بخش گردشگری است. اقتصاد این کشور به شدت به گردشگری وابسته است و بخش عمده تولید ناخالص داخلی و اشتغال را به خود اختصاص می دهد. سنت جانز (Saint John’s)، پایتخت آنتیگوا، یک بندر پر جنب و جوش و مرکز تجاری است. «دژ نلسون» (Nelson’s Dockyard)، یک سایت میراث جهانی یونسکو که از دوران استعمار بریتانیا به جا مانده است، و تفریحات آبی متنوع، از جمله قایق رانی و غواصی، از جاذبه های اصلی این کشور محسوب می شوند.
۱۲. سیشل (Seychelles) – جمعیت: حدود ۱۰۷,۰۰۰ نفر (برآورد ۲۰۲۴)
سیشل، مجمع الجزایری با ۱۱۵ جزیره مرجانی و گرانیتی در اقیانوس هند، با مساحت کلی حدود ۴۵۵ کیلومتر مربع است. این کشور به دلیل سواحل بکر، آب های شفاف کریستالی و حیات وحش منحصر به فرد، به عنوان یک بهشت گرمسیری شناخته می شود.
جمعیت سیشل نسبتاً کم است که به پراکندگی جغرافیایی جزایر و سیاست های جمعیتی گذشته برای حفظ تعادل با منابع محدود برمی گردد. اقتصاد سیشل عمدتاً بر پایه گردشگری لوکس، ماهیگیری و خدمات مالی برون مرزی است. ویکتوریا، پایتخت آن در جزیره ماهه، کوچکترین پایتخت آفریقا محسوب می شود. ذخیره گاه طبیعی Vallée de Mai در جزیره پراسلین، یک سایت میراث جهانی یونسکو که محل رشد درختان بومی نخل کوکو دو مر است، و سواحل آنسه لازیو (Anse Lazio) و آنسه سورس د آرژنت (Anse Source d’Argent)، از جاذبه های برجسته این کشور هستند. سیشل نمادی از زیبایی طبیعی و تنوع فرهنگی در اقیانوس هند است.
عوامل موثر بر جمعیت پایین در کشورهای مستقل
دلایل متعددی می توانند به جمعیت پایین در کشورهای مستقل منجر شوند که فراتر از صرفاً مساحت جغرافیایی محدود هستند. شناخت این عوامل برای درک چالش ها و فرصت های پیش روی این جوامع کوچک ضروری است.
محدودیت های جغرافیایی و زیست محیطی
بسیاری از کشورهای با جمعیت کم، جزیره ای یا کوهستانی هستند. مساحت محدود خشکی، کمبود منابع آب شیرین، زمین های قابل کشت، و آسیب پذیری در برابر بلایای طبیعی نظیر طوفان ها، سونامی ها و بالا آمدن سطح آب دریا، ظرفیت سکونت پذیری و رشد جمعیتی را به شدت کاهش می دهد. در موارد خاص، مانند نائورو، تخریب زیست محیطی ناشی از فعالیت های صنعتی گذشته نیز بر کاهش جمعیت تأثیرگذار بوده است.
مهاجرت
نرخ بالای مهاجرت، به ویژه در میان جوانان تحصیل کرده، یکی از عوامل اصلی کاهش یا ثابت ماندن جمعیت در بسیاری از این کشورها است. فرصت های شغلی، تحصیلی و اجتماعی محدود در داخل کشور، بسیاری از شهروندان را ترغیب به مهاجرت به کشورهای بزرگ تر و توسعه یافته تر می کند. این پدیده، که به فرار مغزها نیز معروف است، به نوبه خود بر ساختار سنی جمعیت و پتانسیل رشد آینده تأثیر منفی می گذارد.
تاریخچه و رویدادهای خاص
برخی کشورها در طول تاریخ خود، رویدادهای خاصی را تجربه کرده اند که بر الگوهای جمعیتی آن ها تأثیر گذاشته است. جنگ ها، همه گیری های بیماری، یا حتی سیاست های استعماری گذشته می توانند به کاهش جمعیت یا ممانعت از رشد آن در بلندمدت منجر شوند. برای مثال، آزمایش های هسته ای در جزایر مارشال، نه تنها محیط زیست را آلوده کرد، بلکه موجب مهاجرت اجباری بخشی از جمعیت شد.
اقتصاد و منابع محدود
اغلب کشورهای کم جمعیت، اقتصادهای کوچکی دارند که عمدتاً به یک یا دو منبع درآمدی خاص (مانند گردشگری یا کمک های خارجی) وابسته هستند. محدودیت در منابع طبیعی، نبود صنایع متنوع و ظرفیت های اقتصادی برای ایجاد مشاغل پایدار، رشد جمعیتی را با چالش مواجه می سازد. این محدودیت ها می توانند منجر به نرخ پایین زاد و ولد یا تصمیم گیری برای تشکیل خانواده کوچک تر شوند.
تغییرات اقلیمی
برای بسیاری از کشورهای جزیره ای کم جمعیت، تغییرات اقلیمی یک تهدید وجودی است. بالا آمدن سطح آب دریا، فرسایش سواحل، و افزایش شدت بلایای طبیعی، نه تنها زیرساخت ها را تهدید می کند، بلکه می تواند به مهاجرت های اجباری و کاهش دائمی جمعیت در آینده منجر شود. تووالو و جزایر مارشال نمونه های بارز این آسیب پذیری هستند.
نتیجه گیری
کوچکترین کشورهای جهان از نظر جمعیت، با وجود مقیاس محدود خود، مجموعه ای غنی از تاریخ، فرهنگ و زیبایی های طبیعی را در خود جای داده اند. این کشورها، از واتیکان به عنوان مرکز معنوی کاتولیک تا جزایر مرجانی دورافتاده اقیانوس آرام، هر یک داستانی منحصر به فرد برای روایت دارند و ارزش های خاصی را به تنوع جهانی می افزایند. درک دلایل کم جمعیت بودن آن ها، از جمله محدودیت های جغرافیایی، تأثیر مهاجرت، و چالش های اقتصادی، به ما کمک می کند تا نگاه جامع تری به پیچیدگی های ژئوپلیتیک و جمعیتی در مقیاس جهانی داشته باشیم.
این مقاله نشان داد که اندازه جمعیت یک معیار جامع برای سنجش اهمیت، غنای فرهنگی یا نقش یک ملت در جهان نیست. بسیاری از این کشورهای کوچک، علیرغم چالش ها، از نظر کیفیت زندگی، پایداری اقتصادی و حفاظت از محیط زیست پیشرو هستند. شناخت این نقاط کمتر شناخته شده، نه تنها دانش عمومی ما را غنی می کند، بلکه می تواند الهام بخش درک عمیق تر از تعامل انسان با محیط زیست و ظرفیت های شگفت انگیز جوامع در مقیاس های مختلف باشد.