گردشگری مجازی در موزه ها

گردشگری مجازی در موزه ها با بهره گیری از فناوری های نوین، امکان بازدید از موزه ها و مراکز میراث فرهنگی را بدون نیاز به حضور فیزیکی فراهم می کند. این تور مجازی، تجربه کاربری غنی و دسترسی پذیری بی نظیری را برای علاقه مندان به آثار تاریخی و هنر در سراسر جهان به ارمغان می آورد.

در دنیای امروز که مرزهای فیزیکی کمتر از گذشته معنا دارند، مفهوم «بازدید مجازی از موزه» به یکی از کاربردی ترین و جذاب ترین شیوه های کاوش در گنجینه های بشری تبدیل شده است. این رویکرد نوین، فرصتی بی بدیل برای غرق شدن در تاریخ، فرهنگ و هنر ملت ها، از خانه های خودمان و با آسودگی خاطر فراهم می آورد. فناوری های پیشرفته مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، این امکان را می دهند که تجربه ای تقریبا مشابه با حضور فیزیکی را داشته باشیم و از نزدیک با جزئیات آثار ارزشمند آشنا شویم. این تحول، نه تنها دسترسی را برای همگان آسان تر کرده، بلکه افق های جدیدی را در زمینه آموزش و پژوهش نیز گشوده است.

نمونه پروژه های تور مجازی موزه ها و مراکز میراث فرهنگی

پروژه های تور مجازی در موزه ها و مراکز میراث فرهنگی، نمایانگر پیشرفت چشمگیر در حوزه دیجیتالی سازی و ارائه محتوای فرهنگی هستند. این پروژه ها با هدف افزایش دسترسی پذیری و حفظ و نگهداری میراث، از فناوری های گوناگونی بهره می برند. بسیاری از موزه ها، گالری ها و سایت های باستانی در سراسر جهان به این سمت حرکت کرده اند تا تجربیات غنی خود را به مخاطبان جهانی ارائه دهند.

در ایران نیز، چندین موزه و مکان تاریخی اقدام به راه اندازی تورهای مجازی کرده اند. موزه صلح تهران، موزه میراث روستایی گیلان، موزه آبگینه تهران و باغ موزه مینیاتور از جمله این نمونه ها هستند که فرصت بازدید آرام و دقیق از جزئیات آثار را فراهم می کنند. این ابتکارات نه تنها در شرایط خاص مانند همه گیری ها، بلکه در راستای توسعه مفهوم موزه دیجیتال و گسترش دامنه فعالیت های فرهنگی اهمیت بالایی دارند.

از جمله پروژه های برجسته جهانی می توان به تورهای مجازی جامع موزه های لوور، بریتانیا و متروپولیتن اشاره کرد که امکان گشت وگذار در تالارها، مشاهده آثار با کیفیت بالا و دسترسی به اطلاعات تکمیلی را می دهند. این پلتفرم ها غالباً از تکنیک های تصویربرداری ۳۶۰ درجه، اسکن سه بعدی و مدل سازی سه بعدی برای بازسازی دقیق فضاهای فیزیکی و اشیاء استفاده می کنند. برخی پروژه ها حتی قابلیت های تعاملی مانند زوم بر روی آثار، مشاهده اطلاعات متنی و صوتی و حتی بازی های آموزشی را نیز ارائه می دهند.

این نمونه ها نشان می دهند که چگونه فناوری می تواند شکاف میان مخاطب و میراث فرهنگی را پر کند و به حفظ و ترویج هنر و تاریخ کمک شایانی نماید. توسعه این پروژه ها، به خصوص با ادغام قابلیت های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، می تواند تجربه بازدیدکنندگان را به سطوح بی سابقه ای از غوطه وری و جذابیت برساند و نسل های جدید را بیش از پیش با گنجینه های فرهنگی آشنا سازد.

بازدید مجازی از موزه های معروف دنیا

موزه ها از دیرباز، کانون های جذب علاقه مندان به تاریخ، هنر و فرهنگ بوده اند. با پیشرفت فناوری، امکان «بازدید مجازی از موزه» به یک واقعیت جذاب تبدیل شده است. این قابلیت به میلیون ها نفر در سراسر دنیا اجازه می دهد تا بدون نیاز به سفر، از بزرگترین و مشهورترین گالری ها و مجموعه های هنری و آثار تاریخی دیدن کنند. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین موزه های دنیا که امکان بازدید مجازی را فراهم کرده اند، می پردازیم.

موزه لوور

موزه لوور در پاریس، بی شک یکی از پرآوازه ترین و پربازدیدترین موزه های جهان است. این موزه که در کاخ لوور قرار دارد، میزبان بیش از ۳۸ هزار اثر هنری و تاریخی از دوران پیش از تاریخ تا قرن بیست و یکم است. وسعت ۷۲ هزار متر مربعی آن و معماری خیره کننده اش، از جمله هرم شیشه ای معروف، آن را به نمادی از شهر پاریس تبدیل کرده است.

تور مجازی لوور فرصتی استثنایی برای مشاهده آثاری چون مونالیزا، بانوی صخره ها و تندیس ونوس میلو است. همچنین، بخش هایی از میراث غنی ایران باستان، مانند سنگ نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا و نقش برجسته آجری شیر کاخ آپادانای شوش، در این موزه نگهداری می شوند. این بازدید مجازی، امکان کاوش در مجموعه های مصر باستان و یونان باستان را نیز فراهم می آورد و علاقه مندان به تاریخ را مجذوب خود می کند.

موزه ون گوگ

موزه ون گوگ در آمستردام هلند، بزرگترین مجموعه از نقاشی ها و طراحی های ونسان ون گوگ، نقاش پسادریافتگر برجسته هلندی را در خود جای داده است. آثار ون گوگ تأثیری عمیق بر هنر قرن بیستم گذاشت و این موزه به مرکزی برای علاقه مندان به نقاشی او تبدیل شده است.

با بازدید مجازی از موزه ون گوگ، می توانید ۹ خودنگاره از ون گوگ و همچنین قدیمی ترین آثار او که به سال ۱۸۸۲ بازمی گردند را مشاهده کنید. این موزه در سال ۲۰۱۷ با ۲.۳ میلیون بازدیدکننده، پربازدیدترین موزه هلند بود و تور مجازی آن به شما امکان می دهد تا بدون محدودیت زمانی و مکانی، در دنیای هنری این نقاش بزرگ غرق شوید و از جزئیات آثار او لذت ببرید.

موزه واتیکان

موزه واتیکان در شهر واتیکان، مجموعه ای عظیم از هنر عمومی و مجسمه سازی است که طی قرن ها توسط کلیسای کاتولیک و پاپ ها جمع آوری شده است. این موزه میزبان بیش از ۷۰ هزار اثر ارزشمند است که حدود ۲۰ هزار اثر از آن ها به نمایش گذاشته شده اند.

وب سایت موزه واتیکان ۷ تور مجازی از جمله نمای ۳۶۰ درجه از کلیسای سیستین شپل با نقاشی های سقفی میکل آنژ را ارائه می دهد. در این بازدید مجازی، می توانید از مجموعه های ارزشمند تندیس های رومی، شاهکارهای هنر رنسانس از نقاشان مشهوری چون جوتو، رافائل و لئوناردو داوینچی، و همچنین آثار هنری مدرن مذهبی دیدن کنید. این موزه با ۵۴ گالری، یکی از بزرگترین موزه های دنیا محسوب می شود.

موزه بریتانیا

موزه بریتانیا در لندن، به تاریخ بشر، هنر و فرهنگ اختصاص دارد. این موزه با ۸ میلیون اثر هنری و تاریخی، یکی از بزرگترین و کامل ترین مجموعه ها در دنیا را در خود جای داده است. بیشتر این آثار در دوره امپراتوری بریتانیا جمع آوری شده اند و داستان فرهنگ بشر را از ابتدا تا به حال روایت می کنند.

موزه بریتانیا اولین موزه عمومی ملی در جهان است که در سال ۱۷۵۹ درهای خود را به روی عموم گشود. بازدید مجازی از این موزه، با یک بازی تعاملی و توضیحات صوتی دقیق، امکان سفر در زمان و کاوش در نمایشگاه های مختلف را فراهم می کند. اتاق ۵۲ این موزه میزبان آثاری از ایران باستان از جمله استوانه کوروش، اولین منشور حقوق بشر در دنیا، است که تجربه بازدید را برای علاقه مندان ایرانی دوچندان می کند.

موزه هنر متروپولیتن

موزه هنر متروپولیتن در نیویورک، بزرگترین موزه هنری در آمریکاست. این موزه در سال ۲۰۱۹ با حدود ۶.۵ میلیون بازدیدکننده، چهارمین موزه پربازدید دنیا بود. مجموعه دائمی آن شامل بیش از ۲ میلیون اثر مختلف است که در ۱۷ بخش دسته بندی شده اند و در سه مکان فیزیکی در نیویورک قرار دارند.

تور مجازی این موزه به شما امکان می دهد تا گشتی جامع در آن بزنید و با کلیک بر روی هر نمایشگاه، اطلاعات کاملی درباره آن به دست آورید. این موزه میزبان آثار هنری از اروپا در دوران قدیم، مصر باستان، مجسمه ها و نقاشی هایی از استادان اروپایی، و همچنین آثار هنری از آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و بیزانس است. بخش مهمی نیز به هنر اسلامی اختصاص دارد. علاوه بر نقاشی و مجسمه، مجموعه ای از آلات موسیقی، لباس، زیورآلات و سلاح های قدیمی از سراسر دنیا نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده اند.

موزه ملی آمستردام

موزه ملی آمستردام، به نمایش آثار هنری و تاریخی اختصاص دارد و در نزدیکی موزه ون گوگ واقع شده است. این موزه که ابتدا در سال ۱۷۹۸ در لاهه ساخته شد، در نهایت در سال ۱۸۰۸ به آمستردام منتقل شد. در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، این موزه پربازدیدترین موزه هلند بود.

این موزه میزبان آثاری ارزشمند از هنرمندانی چون رامبران، ون گوگ و سایر استادان هنر هلند است. ۸ هزار اثر هنری و تاریخی در این موزه به نمایش گذاشته شده است و در مجموع دارای ۱ میلیون اثر است که قدمت آن ها از سال ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ میلادی است. موزه ملی آمستردام همچنین یک بخش کوچک به هنر آسیایی اختصاص داده که تنوع مجموعه آن را افزایش می دهد و فرصت های بی نظیری را برای بازدیدکنندگان مجازی فراهم می کند.

موزه اورسی

موزه اورسی یکی از موزه های مشهور پاریس است که در ساختمان قدیمی ایستگاه اورسی، یک ایستگاه به سبک هنرهای زیبا، میزبانی می شود. این ساختمان بین سال های ۱۸۹۸ و ۱۹۰۰ ساخته شده است. موزه اورسی غالباً شامل آثار هنر فرانسه از سال ۱۸۴۸ تا ۱۹۱۴ است که شامل نقاشی، مجسمه سازی و عکاسی می شود.

در سال ۲۰۱۹، بیش از ۳.۶ میلیون نفر از این موزه بازدید کردند. موزه اورسی میزبان بزرگترین مجموعه شاهکارهای هنری امپرسیونیسم و پست امپرسیونیسم است. آثاری از هنرمندان مشهوری چون مونه، دگا، رنوار و حتی ون گوگ در این موزه به نمایش درآمده اند. بازدید مجازی از این موزه، فرصتی بی نظیر برای کشف این جریان های هنری و شاهکارهای آن ها از هر نقطه جهان است.

موزه پرگامون

موزه پرگامون یکی از بناهای فهرست شده در جزیره موزه در مرکز تاریخی برلین و بخشی از میراث جهانی یونسکو است. این موزه بین سال های ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۰ به دستور امپراتور آلمان، ویلیام دوم ساخته شد. اگرچه بخش هایی از این موزه ممکن است به دلیل عملیات نوسازی بسته باشند، اما امکان بازدید مجازی برخی از گنجینه های آن وجود دارد.

این مجموعه شامل مجسمه هایی از دوران باستان تا عصر هلنیستی، و همچنین آثار هنری مربوط به دوران یونان و روم است. از مهم ترین آثار این موزه می توان به دروازه ایشتار یا دروازه بابل، محراب پرگامون و دروازه بازار ملط اشاره کرد. همچنین، مجموعه منحصر به فردی از آثار حفاری شده در منطقه تیسفون و طاق کسری، و نیز مجموعه آثار دوره تاریخی هنر اسلامی، بخش های ویژه ای را در این موزه به خود اختصاص داده اند که از طریق تور مجازی قابل مشاهده هستند.

موزه سعدآباد

مجموعه فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد یکی از مهم ترین موزه های ایران است که در تهران قرار دارد. این مجموعه شاهد چهار دوره تاریخی ایران شامل قاجاریه، پهلوی اول، پهلوی دوم و پس از انقلاب اسلامی بوده است. سعدآباد شامل چندین کاخ است که هر یک به موزه ای مستقل تبدیل شده اند و مجموعه ای غنی از تاریخ و هنر ایران را به نمایش می گذارند.

از میان موزه های متعدد این مجموعه می توان به موزه آب، موزه استاد بهزاد، موزه برادران امیدوار، موزه ظروف سلطنتی، موزه مردم شناسی و موزه هنرهای زیبا اشاره کرد. بازدید مجازی از کاخ سعدآباد فرصتی است برای مشاهده آثار تاریخی و هنری ارزشمند و همچنین بنای کاخ ها که خود یک اثر تاریخی جذاب هستند. این تور مجازی سیر تکامل ایران را در قالب اشیا و اسناد به جا مانده از دوره های مختلف تاریخی به نمایش می گذارد.

گردشگری مجازی در موزه ها، فراتر از یک بازدید ساده، دریچه ای نوین به سوی دانش و تجربه فرهنگی است که دسترسی به گنجینه های بشری را برای همگان در سراسر جهان فراهم می آورد. این رویکرد، نه تنها محدودیت های جغرافیایی را از میان برمی دارد، بلکه با ارائه اطلاعات عمیق و تعاملی، سطح درک و ارتباط مخاطب با میراث جهانی را ارتقا می بخشد.

در دوران معاصر، به خصوص پس از چالش های جهانی مانند همه گیری ها، اهمیت و نقش گردشگری مجازی در موزه ها بیش از پیش نمایان شده است. این امکان، نه تنها به حفظ ارتباط موزه ها با مخاطبانشان کمک کرد، بلکه فرصت های جدیدی برای نوآوری و گسترش خدمات فرهنگی ایجاد نمود. موزه ها و مراکز فرهنگی با بهره گیری از این فناوری، توانسته اند محتوای خود را به شیوه ای جذاب و فراگیر به نمایش بگذارند.

توسعه و پیاده سازی واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) در این زمینه، به بازدیدکنندگان اجازه می دهد تا تجربه ای غوطه ورکننده و تعاملی داشته باشند. به عنوان مثال، با استفاده از هدست های VR، می توان در راهروهای موزه قدم زد، به آثار نزدیک شد و جزئیات آن ها را با کیفیت بالا مشاهده کرد. واقعیت افزوده نیز با افزودن لایه های اطلاعاتی دیجیتال به دنیای واقعی، می تواند تجربه بازدید فیزیکی از موزه را غنی تر کند، مثلاً با نمایش اطلاعات تاریخی یک شیء از طریق دوربین تلفن همراه.

این رویکرد نه تنها برای موزه های بزرگ و مشهور، بلکه برای موزه های کوچک تر و مراکز میراثی که ممکن است دسترسی فیزیکی به آن ها دشوار باشد، بسیار ارزشمند است. دیجیتالی سازی مجموعه ها و ایجاد تورهای مجازی، به این مراکز کمک می کند تا مخاطبان گسترده تری پیدا کرده و داستان های خود را به گوش جهانیان برسانند. این امر در راستای مفهوم موزه دیجیتال گامی مهم محسوب می شود، جایی که محتوای فرهنگی نه تنها حفظ و نگهداری می شود، بلکه به شیوه های نوین و خلاقانه در دسترس قرار می گیرد.

مزایای این تحول تنها به دسترسی پذیری محدود نمی شود؛ تورهای مجازی می توانند ابزاری قدرتمند برای آموزش باشند. دانش آموزان و دانشجویان می توانند با استفاده از این پلتفرم ها، به منابع آموزشی دست اول دسترسی پیدا کرده و از طریق مشاهدات تعاملی، درک عمیق تری از موضوعات تاریخی و هنری کسب کنند. این شکل از تعامل پذیری، یادگیری را جذاب تر و مؤثرتر می سازد و به توسعه مهارت های دیجیتال نیز کمک می کند.

در نهایت، تجربه کاربری (UX) در طراحی این تورها از اهمیت بالایی برخوردار است. یک تور مجازی موفق باید ناوبری آسان، کیفیت بصری بالا، اطلاعات دقیق و قابلیت های تعاملی مناسبی داشته باشد تا بازدیدکننده بتواند به راحتی در فضا حرکت کند و از کاوش خود لذت ببرد. با توجه به این نکات، آینده گردشگری مجازی در موزه ها بسیار روشن به نظر می رسد و نویدبخش فرصت های بی شماری برای کشف و لذت بردن از گنجینه های فرهنگی جهانی است.

موزه هایی که در دوران همه گیری کرونا، تورهای مجازی را فعال کردند، توانستند ارتباط خود را با مخاطبان حفظ کرده و حتی به جذب بازدیدکنندگان جدیدی از سراسر دنیا بپردازند که پیش از این امکان سفر حضوری برایشان فراهم نبود. این نشان دهنده اهمیت استراتژیک سرمایه گذاری بر روی فناوری های دیجیتال در حوزه فرهنگی است.

مزایای گردشگری مجازی در موزه ها چیست؟

گردشگری مجازی در موزه ها مزایای متعددی دارد، از جمله دسترسی پذیری جهانی بدون محدودیت مکانی و زمانی، فرصت بازدید مجدد و دقیق از آثار، ابزاری قدرتمند برای آموزش و پژوهش، و همچنین حفظ و نگهداری بهتر از آثار تاریخی با کاهش فرسایش ناشی از بازدید فیزیکی زیاد. این فناوری، تجربه فرهنگی را برای افراد با توانایی های مختلف نیز امکان پذیر می سازد.

آیا بازدید مجازی از موزه ها رایگان است؟

بسیاری از موزه های بزرگ و مشهور دنیا، مانند لوور و بریتانیا، تورهای مجازی اولیه خود را به صورت رایگان ارائه می دهند تا دسترسی عمومی به آثار هنری و میراث فرهنگی را ترویج کنند. با این حال، برخی پلتفرم ها یا تورهای تخصصی تر ممکن است برای دسترسی به محتوای پیشرفته تر یا تجربیات غوطه ورکننده واقعیت مجازی، هزینه ای دریافت کنند.

چه فناوری هایی در تور مجازی موزه ها استفاده می شود؟

در ایجاد تور مجازی موزه ها، از فناوری های گوناگونی استفاده می شود. مهم ترین آن ها شامل تصویربرداری ۳۶۰ درجه، اسکن سه بعدی و مدل سازی سه بعدی برای بازسازی دقیق فضاها و اشیا است. همچنین، واقعیت مجازی (VR) برای ایجاد تجربه های غوطه ورکننده و واقعیت افزوده (AR) برای افزودن لایه های اطلاعاتی تعاملی به کار می روند.

تفاوت بازدید مجازی با بازدید حضوری از موزه ها چیست؟

تفاوت اصلی در تجربه حسی و تعامل فیزیکی است. بازدید حضوری شامل حس فضا، بوی موزه و تجربه اجتماعی مستقیم است، در حالی که بازدید مجازی امکان دسترسی پذیری نامحدود، مشاهده جزئیات دقیق آثار با قابلیت زوم، و دسترسی به اطلاعات تکمیلی را بدون محدودیت های جغرافیایی و زمانی فراهم می کند. هر دو تجربه مکمل یکدیگر هستند.

آیا همه موزه های مشهور دنیا تور مجازی ارائه می دهند؟

خیر، همه موزه های مشهور دنیا به طور کامل تور مجازی ارائه نمی دهند، اما تعداد زیادی از آن ها اقدام به دیجیتالی سازی بخشی از مجموعه خود کرده و گالری های آنلاین یا تورهای محدود ۳۶۰ درجه را در وب سایت هایشان قرار داده اند. روند رو به رشدی در این زمینه وجود دارد و موزه های بیشتری در حال پیوستن به این پلتفرم ها هستند.

چگونه می توانم به تورهای مجازی موزه ها دسترسی پیدا کنم؟

برای دسترسی به تورهای مجازی موزه ها، معمولاً کافی است به وب سایت رسمی موزه مورد نظر مراجعه کنید. بسیاری از موزه ها بخش ویژه ای برای «بازدید مجازی» یا «تور آنلاین» دارند. همچنین، پلتفرم های متمرکزی مانند Google Arts & Culture نیز مجموعه ای وسیع از تورهای مجازی موزه های جهانی را به صورت رایگان ارائه می دهند که دسترسی به آن ها را آسان تر می کند.