متروی تاشکند، یکی از دیدنی ترین های این شهر

متروی تاشکند بی شک یکی از شگفت انگیزترین و دیدنی ترین جاذبه های پایتخت ازبکستان است که هر ساله هزاران گردشگر را مجذوب خود می کند. این سیستم حمل و نقل زیرزمینی، فراتر از یک وسیله جابجایی، به مثابه یک موزه هنری عظیم عمل می کند و معماری خیره کننده آن، ترکیبی بی نظیر از شکوه دوران شوروی و اصالت هنر ازبکی را به نمایش می گذارد. زیبایی های این مترو آن را در زمره برترین جاذبه های فرهنگی و هنری آسیای میانه قرار داده است.

مقدمه: سفری به عمق هنر و تاریخ در تاشکند

تاشکند، پایتخت ازبکستان، شهری است که تاریخ و مدرنیته در آن به هم آمیخته اند. اما در میان جاذبه های متعدد این شهر، گوهری پنهان در اعماق زمین خودنمایی می کند: متروی تاشکند. این شبکه حمل ونقل زیرزمینی نه تنها به دلیل کارایی خود، بلکه به خاطر ایستگاه های منحصر به فردش که هر یک به تنهایی یک اثر هنری محسوب می شوند، شهرت جهانی یافته است. برای سالیان متمادی، زیبایی های این مترو از دید عموم پنهان بود، اما با لغو ممنوعیت عکاسی در سال ۲۰۱۸، فرصتی بی بدیل برای کاوش و ثبت این شاهکارهای زیرزمینی فراهم آمد.

معماری متروی تاشکند بازتاب دهنده دورانی پرفرازونشیب است که در آن، هنر سوسیالیستی رئالیسم با نقوش و طرح های سنتی و اسلامی ازبکستان تلفیق شده است. هر ایستگاه داستانی از تاریخ، فرهنگ و آرمان های مردمان این سرزمین را روایت می کند. از کاشی کاری های درخشان و موزاییک های چشم نواز گرفته تا لوسترهای باشکوه و مجسمه های یادبود، هر گوشه از این سیستم مترو بیننده را به سفری در زمان و مکان دعوت می کند. این مقاله به عنوان راهنمایی جامع، به بررسی تاریخچه، معماری، هنر و نکات کاربردی برای بازدید از این موزه زیرزمینی می پردازد و افق های جدیدی را برای درک عمیق تر متروی تاشکند، یکی از دیدنی ترین های این شهر، پیش روی شما می گشاید.

متروی تاشکند: از پناهگاه هسته ای تا گالری هنری عمومی

پدیداری متروی تاشکند ریشه های عمیقی در تاریخ معاصر ازبکستان و اتحاد جماهیر شوروی دارد. این سیستم که امروزه به عنوان یک جاذبه گردشگری برجسته شناخته می شود، در ابتدا با اهداف و کاربری های متفاوتی ساخته شده بود. درک این بستر تاریخی، زیبایی و اهمیت این سازه را دوچندان می کند و به بازدیدکنندگان امکان می دهد تا فراتر از جنبه های صرفاً بصری، به عمق فلسفه وجودی آن پی ببرند.

نگاهی به تاریخچه و تأسیس: قدیمی ترین متروی آسیای میانه

پروژه ساخت متروی تاشکند پس از زلزله ویرانگر سال ۱۹۶۶ در این شهر آغاز شد. این زلزله بخش های وسیعی از تاشکند را با خاک یکسان کرد و نیاز به بازسازی گسترده و توسعه زیرساخت های شهری را بیش از پیش نمایان ساخت. تصمیم برای احداث مترو در سال ۱۹۷۰ اتخاذ شد و اولین خط آن در سال ۱۹۷۷ به بهره برداری رسید. این رویداد، تاشکند را به اولین شهر در آسیای میانه تبدیل کرد که دارای سیستم متروی زیرزمینی است، افتخاری که تا به امروز نیز حفظ شده است.

متروی تاشکند نه تنها به عنوان یک سیستم حمل ونقل عمومی کارآمد طراحی شد، بلکه کاربری دوگانه و بسیار مهم دیگری نیز داشت. در دوران جنگ سرد، هر یک از ایستگاه های مترو به عنوان پناهگاه هسته ای و محلی امن در برابر حملات احتمالی اتمی در نظر گرفته شده بودند. این نقش نظامی، تأثیر بسزایی بر طراحی، ساختار و پروتکل های امنیتی آن برای دهه های متمادی داشت. در حال حاضر، متروی تاشکند با سه خط فعال و ۲۹ ایستگاه، شبکه وسیعی را پوشش می دهد که هر ایستگاه آن دارای هویتی بصری و هنری مستقل و یگانه است. این ایستگاه ها، گواهی بر توانایی مهندسی و هنری دوران خود هستند و به دلیل عمق زیاد و استحکام سازه، همچنان از ایمنی بالایی برخوردارند.

رمزگشایی از ممنوعیت ۴۰ ساله: آزادی تصویربرداری

برای بیش از چهار دهه، زیبایی های بی نظیر متروی تاشکند پشت پرده ای از ممنوعیت و محرمانگی قرار داشت. دلیل اصلی این ممنوعیت طولانی مدت، کاربری نظامی و استراتژیک ایستگاه ها به عنوان پناهگاه های زیرزمینی بود. در دوران شوروی، هرگونه عکاسی یا فیلم برداری از تأسیسات نظامی به شدت ممنوع بود و متروی تاشکند نیز به دلیل اهمیت دفاعی خود، مشمول این قاعده می شد. این ممنوعیت، اگرچه حفظ امنیت ملی را در پی داشت، اما باعث شد تا شاهکارهای هنری و معماری این مترو برای سال های طولانی از چشم جهانیان پنهان بماند.

خبر هیجان انگیز لغو ممنوعیت عکاسی در متروی تاشکند در ماه ژوئن سال ۲۰۱۸، نقطه عطفی در تاریخ گردشگری ازبکستان بود. این تصمیم که با فرمان رئیس جمهور «شوکت میرضیایف» (Shavkat Mirziyoyev) صادر شد، نشان دهنده رویکرد جدید دولت ازبکستان در جهت توسعه گردشگری و باز کردن درب های این کشور به روی جهان است. با این آزادی جدید، عکاسان حرفه ای و آماتور، بلاگرهای سفر و گردشگران از سراسر دنیا این فرصت را یافتند تا برای نخستین بار، تصاویری از این موزه های زیرزمینی ثبت کرده و با دیگران به اشتراک بگذارند.

لغو این ممنوعیت، نه تنها به نفع صنعت گردشگری ازبکستان است، بلکه به معرفی هنر و فرهنگ غنی این کشور به مخاطبان جهانی نیز کمک شایانی می کند. اکنون، بازدید از ایستگاه های متروی تاشکند به یک تجربه فرهنگی ضروری برای هر مسافری که به ازبکستان سفر می کند، تبدیل شده است. این گام بلند در جهت شفافیت و جذب گردشگر، متروی تاشکند را از یک تأسیسات محرمانه به یک گالری هنری عمومی و الهام بخش تغییر داده است.

معماری و هنر بی نظیر: چرا هر ایستگاه یک شاهکار است؟

متروی تاشکند فراتر از یک زیرساخت حمل ونقل، یک نمایشگاه دائمی از هنر و معماری است. هر ایستگاه با طراحی منحصر به فرد خود، داستانی متفاوت را روایت می کند و بازدیدکنندگان را به سفری بصری در تاریخ و فرهنگ ازبکستان می برد. این تنوع و غنای هنری، حاصل تلفیق استادانه سبک ها و استفاده خلاقانه از مواد است.

تلفیق جادویی سبک ها: سمفونی شوروی و شرق

معماری متروی تاشکند شاهدی است بر هم زیستی هنر سوسیالیستی رئالیسم دوران شوروی با سنت های کهن هنری ازبکستان و جهان اسلام. طراحان و هنرمندان در خلق این ایستگاه ها، به طور هوشمندانه ای عناصر پرشکوه و نمادین دوران شوروی را با نقوش ظریف و پیچیده اسلامی، ایرانی و حتی باستانی محلی ترکیب کرده اند. این تلفیق، به جای ایجاد ناهمگونی، به پدید آمدن سبکی خاص و یگانه منجر شده است که در کمتر جایی از جهان می توان نمونه آن را یافت.

استفاده از مصالح متنوع و گران بها، بخش جدایی ناپذیری از شکوه هنری این مترو است. مرمرهای درخشان، گرانیت های باوقار، شیشه های رنگی، سرامیک های دست ساز، پلاستیک های فرم گرفته، فلزکاری های دقیق و گچ بری های استادانه، همگی توسط هنرمندان و صنعتگران محلی به کار گرفته شده اند. هر ایستگاه با انتخاب دقیق این مواد و ترکیب آن ها با نورپردازی های حساب شده، فضایی خاص و داستانی منحصر به فرد را به تصویر می کشد. این هنر تلفیقی، نه تنها زیبایی بصری خیره کننده ای دارد، بلکه هر ایستگاه را به یک درس تاریخی زنده تبدیل می کند که بیننده را با لایه های مختلف فرهنگی و ایدئولوژیکی ازبکستان آشنا می سازد.

ایستگاه هایی که باید در فهرست بازدید شما باشند

از میان ۲۹ ایستگاه متروی تاشکند، برخی از آن ها به دلیل زیبایی، پیچیدگی و داستان پردازی هنری خود شهرت بیشتری دارند و بازدید از آن ها برای هر گردشگری الزامی است. این ایستگاه ها، نمونه های برجسته ای از هنر شوروی در ازبکستان و تلفیق آن با فرهنگ بومی هستند.

ایستگاه کوسموناتلار (Kosmonavtlar): سفر به آسمان ها

ایستگاه کوسموناتلار که به معنای فضانوردان است، احتمالاً مشهورترین و محبوب ترین ایستگاه در کل شبکه متروی تاشکند محسوب می شود. طراحی این ایستگاه به طور کامل به دستاوردهای فضایی شوروی و فضانوردان برجسته آن اختصاص یافته است. دیوارهای آن با کاشی کاری های آبی-سفید و نقوش موج دار تزئین شده اند که حس بی وزنی و شناور بودن در فضای کیهانی را القا می کنند. پرتره های فضانوردان شهیر شوروی، از جمله یوری گاگارین و والنتینا ترشکووا، با تکنیک های هنری دقیق و تأثیرگذار بر روی دیوارها نقش بسته اند. این ایستگاه به گونه ای طراحی شده است که بازدیدکننده را به سفری تخیلی به اعماق فضا دعوت می کند و از این رو، تجربه ای بی نظیر را ارائه می دهد. نورپردازی ملایم و منعکس کننده بر روی سطوح براق، فضایی رؤیایی و مسحورکننده ایجاد کرده است که جاذبه های تاشکند را در اعماق زمین نیز به تصویر می کشد.

ایستگاه پاختاکور (Paxtakor): نماد صنعت پنبه

ایستگاه پاختاکور یا پنبه کار، ادای احترامی است به صنعت پنبه ازبکستان که برای دهه ها شریان حیاتی اقتصاد این کشور محسوب می شد. این ایستگاه با موزاییک های عظیم و چشم نواز تزئین شده است که طرح های گل های پنبه با ساقه های نارنجی بر روی پس زمینه ای به رنگ آسمان آبی را به نمایش می گذارند. طرح های زیبا و رنگارنگ گل ها، که با ظرافتی خاص کار شده اند، نمادی از کار و تلاش کشاورزان ازبک و همچنین اهمیت این محصول در فرهنگ و اقتصاد منطقه هستند. استفاده از کاشی های سرامیکی با رنگ های شاد و زنده، فضایی دلنشین و پویا به این ایستگاه بخشیده است. این ایستگاه نه تنها یک اثر هنری است، بلکه یادآوری کننده پیوند عمیق مردم ازبکستان با زمین و کشاورزی است.

ایستگاه علی شیر نوایی (Alisher Navoi): ستایش ادبیات و فرهنگ

ایستگاه علی شیر نوایی، نام خود را از شاعر، فیلسوف و دولتمرد بزرگ ازبک، «میرعلی شیر نوایی»، برگرفته است. این ایستگاه یکی از زیباترین و پیچیده ترین ایستگاه های مترو تاشکند است که به طور خاص به هنر، ادبیات و فرهنگ غنی ازبکستان اختصاص یافته. تزئینات داخلی این ایستگاه شامل کاشی کاری های نفیس اسلامی و طرح های هنری الهام گرفته از اشعار نوایی است. گچ بری های باستانی و نقوش هندسی پیچیده، نمونه هایی از شاهکارهای معماری اسلامی را به نمایش می گذارند.

ایستگاه علی شیر نوایی، با نمایش هنر اصیل و کلاسیک ازبکستان و ارج نهادن به یکی از بزرگ ترین چهره های ادبی این سرزمین، تجلی گاه هویت فرهنگی این ملت در بستر یک سازه مدرن شهری است.

دیوارها و سقف ها با الگوهای ظریف و رنگ های گرم تزئین شده اند که فضایی آرامش بخش و در عین حال باشکوه ایجاد می کنند. نورپردازی نیز به گونه ای طراحی شده است که جزئیات هنری را برجسته کرده و بر عمق و زیبایی طرح ها تأکید ورزد. بازدید از این ایستگاه، فرصتی است برای غرق شدن در دنیای ادبیات کلاسیک ازبک و مشاهده کاربرد هنرهای سنتی در فضایی نوین. متروی آسیای میانه به ندرت چنین نمونه هایی از تلفیق فرهنگی را در مقیاس وسیع به نمایش می گذارد.

ایستگاه مصطقیلیک (Mustaqillik): شکوه استقلال

ایستگاه مصطقیلیک که به معنای استقلال است، نمادی از رهایی ازبکستان از اتحاد جماهیر شوروی و آغاز عصر جدیدی در تاریخ این کشور است. این ایستگاه با نورپردازی های باشکوه و طراحی های نمادین، عظمت و اهمیت این رویداد تاریخی را بازتاب می دهد. ستون های بلند و فضا گشاده، حس آزادی و پیشرفت را القا می کنند. استفاده از مرمر سفید و مواد درخشان، به ایستگاه جلوه ای مجلل و یادبودگونه بخشیده است. طرح های روی دیوارها و سقف ها اغلب انتزاعی هستند و به ستارگان و فضای کیهانی اشاره دارند، که می تواند نمادی از آینده روشن و بی کران ازبکستان مستقل باشد.

بازدید از این ایستگاه، نه تنها یک تجربه بصری است، بلکه یادآور سفر تاریخی یک ملت به سوی خودباوری و استقلال است. هر یک از این ایستگاه ها، با زبان هنری خاص خود، به بازدیدکنندگان اجازه می دهند تا از زوایای مختلف، با تاریخ، هنر و آرمان های مردم ازبکستان آشنا شوند.

راهنمای عملی: چگونه از متروی تاشکند بازدید کنیم؟

بازدید از متروی تاشکند، تجربه ای منحصر به فرد و فراموش نشدنی است. برای اینکه بتوانید از این جاذبه زیرزمینی نهایت استفاده را ببرید، آگاهی از نکات عملی و راهنمایی های کاربردی ضروری است. این بخش به شما کمک می کند تا برنامه ریزی دقیقی برای سفر خود به این شبکه هنری داشته باشید.

ساعات کار و هزینه بلیط: راهنمای کامل

متروی تاشکند به عنوان یکی از دیدنی ترین های تاشکند، برای سهولت دسترسی گردشگران و شهروندان، ساعات کاری گسترده ای دارد. این مترو معمولاً از ساعت ۶ صبح آغاز به کار می کند و تا نیمه شب فعال است. این بازه زمانی طولانی، به شما اجازه می دهد تا در ساعات خلوت تر (اوایل صبح یا اواخر شب) از ایستگاه ها بازدید کرده و به راحتی به عکاسی بپردازید، یا در طول روز برای جابجایی بین نقاط مختلف شهر از آن استفاده کنید.

هزینه بلیط مترو در تاشکند بسیار مقرون به صرفه است که آن را به یکی از ارزان ترین سیستم های حمل ونقل عمومی در جهان تبدیل کرده است. نحوه خرید بلیط نیز ساده است: شما می توانید توکن های فلزی را از باجه های بلیط فروشی در ورودی هر ایستگاه تهیه کنید. همچنین، استفاده از کارت های اعتباری محلی که قابل شارژ هستند نیز رایج است. هر توکن یا هر بار استفاده از کارت، برای یک سفر اعتبار دارد، به این معنی که می توانید به هر تعداد ایستگاه که مایلید سفر کنید تا زمانی که از مترو خارج نشوید. این سیستم به گردشگران اجازه می دهد تا بدون نگرانی از هزینه، به کاوش در ایستگاه های متروی تاشکند بپردازند.

نکات کلیدی برای عکاسی حرفه ای و مسئولانه

لغو ممنوعیت عکاسی در متروی تاشکند در سال ۲۰۱۸، فرصت بی نظیری را برای عکاسان فراهم آورده است. اما برای تجربه ای بهینه و مسئولانه، رعایت نکات زیر حائز اهمیت است:

1. زمان بندی: برای بهترین کادربندی ها و دوری از شلوغی، اوایل صبح (اندکی پس از باز شدن) یا اواخر شب (نزدیک به زمان بسته شدن) را برای عکاسی انتخاب کنید. در این زمان ها، تردد مسافران کمتر است و می توانید با آرامش بیشتری به ثبت تصاویر بپردازید.
2. تجهیزات: یک لنز واید می تواند برای ثبت شکوه و عظمت ایستگاه ها بسیار مفید باشد. همچنین، اگر قصد عکاسی با نوردهی طولانی یا ثبت جزئیات دقیق را دارید، همراه داشتن یک سه پایه کوچک (مونوپاد نیز کارساز است) توصیه می شود. البته، استفاده از سه پایه های بزرگ و دست و پا گیر ممکن است در ساعات شلوغی ممنوع یا با ممانعت روبرو شود.
3. نورپردازی: هر ایستگاه نورپردازی خاص خود را دارد. توجه به این نورها و استفاده خلاقانه از آن ها می تواند به ثبت عکس های حرفه ای تر کمک کند.
4. احترام به حریم خصوصی: هنگام عکاسی، همواره به حریم خصوصی افراد توجه داشته باشید. از عکاسی مستقیم از چهره افراد بدون اجازه آن ها خودداری کنید.
5. قوانین و مقررات: گرچه ممنوعیت عکاسی کلی برداشته شده، اما ممکن است برخی قوانین محلی یا محدودیت ها برای عکاسی از پلیس یا تأسیسات خاص وجود داشته باشد. همواره به تابلوهای راهنما و توصیه های مأموران توجه کنید.

عکس گرفتن در مترو تاشکند تجربه ای است که کمتر در متروهای دیگر جهان می توان یافت، بنابراین با رعایت این نکات، از این فرصت بی نظیر نهایت استفاده را ببرید.

مسیرهای پیشنهادی و نحوه جابجایی

شبکه متروی تاشکند از سه خط اصلی تشکیل شده است:

• خط چیلانزار (قرمز)
• خط ازبکستان (آبی)
• خط یونوس آباد (سبز)

برای سهولت در جابجایی و برنامه ریزی، می توانید از نقشه های مترو که در ایستگاه ها موجود است، استفاده کنید. همچنین، اپلیکیشن های موبایلی متعددی نیز برای راهنمای متروی تاشکند و یافتن بهترین مسیرها در دسترس هستند.

پیشنهاد یک تور خودگردان: برای مشاهده زیباترین ایستگاه ها، می توانید یک تور خودگردان برنامه ریزی کنید. از خط آبی شروع کرده و ایستگاه هایی مانند کوسموناتلار (Kosmonavtlar) و علی شیر نوایی (Alisher Navoi) را بازدید کنید. سپس به خط قرمز منتقل شوید و ایستگاه های پاختاکور (Paxtakor) و مصطقیلیک (Mustaqillik) را ببینید. با توجه به ارزان بودن بلیط و امکان جابجایی آسان، می توانید در هر ایستگاه پیاده شده، از زیبایی های آن لذت برده و سپس سوار قطار بعدی شوید.

هنگام استفاده از مترو، همواره به نکات امنیتی عمومی توجه داشته باشید. از وسایل شخصی خود مراقبت کنید و در صورت نیاز به کمک، با مأموران پلیس یا پرسنل مترو ارتباط برقرار کنید. مردم ازبکستان مهمان نواز هستند و معمولاً در صورت نیاز به کمک، دریغ نمی کنند. استفاده از مترو در تاشکند نه تنها یک راه عالی برای گشت وگذار در شهر است، بلکه خود یک مقصد گردشگری به شمار می رود.

خط مترو	رنگ مشخصه	ایستگاه های برجسته	ویژگی های کلیدی
چیلانزار (Chilonzor)	قرمز	پاختاکور، مصطقیلیک	قدیمی ترین خط، دسترسی به مراکز مهم شهری
ازبکستان (Oʻzbekiston)	آبی	کوسموناتلار، علی شیر نوایی	خطی با برخی از زیباترین ایستگاه ها
یونوس آباد (Yunusobod)	سبز	شاهریستون، بوداپیست	خط جدیدتر، طراحی های مدرن تر

متروی تاشکند: دروازه ای به تاشکند و فرهنگ ازبک

بازدید از متروی تاشکند، فراتر از تماشای چند ایستگاه زیبا، می تواند به عنوان دروازه ای برای شناخت عمیق تر پایتخت ازبکستان و فرهنگ غنی آن عمل کند. هر سفر در این سیستم زیرزمینی، شما را به قلب زندگی روزمره تاشکند می برد و فرصتی بی بدیل برای مشاهده تعاملات اجتماعی، تنوع فرهنگی و نبض این شهر تاریخی را فراهم می آورد. ایستگاه ها نه تنها از لحاظ بصری جذاب هستند، بلکه به گونه ای طراحی شده اند که داستان هایی از تاریخ، اسطوره ها و آرمان های ملت ازبک را بازگو کنند.

این تجربه، تنها به مشاهده معماری دوران شوروی محدود نمی شود؛ بلکه به شما اجازه می دهد تا نحوه تلفیق این عناصر با هنر اسلامی و طرح های بومی ازبک را درک کنید. هر ایستگاه به مثابه یک فصل از یک کتاب تاریخی عمل می کند که به طور مجزا به موضوعی خاص – از فضا و علم گرفته تا ادبیات و کشاورزی – می پردازد. این پیوند عمیق با هویت فرهنگی ازبکستان، باعث می شود که متروی تاشکند نه صرفاً یک سیستم حمل ونقل، بلکه یک نماد برجسته از میراث و مهمان نوازی این سرزمین باشد. مردم ازبکستان به متروی خود افتخار می کنند و این افتخار در جزئیات هنری و حفظ و نگهداری دقیق آن مشهود است. بنابراین، آغاز گشت وگذار در جاهای دیدنی تاشکند از این موزه زیرزمینی، می تواند شما را به بهترین شکل ممکن با روح این شهر آشنا سازد.

نتیجه گیری: تجربه ای فراموش نشدنی در قلب آسیای میانه

متروی تاشکند، یکی از دیدنی ترین های این شهر، نمونه ای درخشان از تلفیق کارایی مهندسی و شکوه هنری است که آن را در ردیف جاذبه های بی همتای جهانی قرار می دهد. از تاریخچه تأسیس آن پس از زلزله ویرانگر ۱۹۶۶ و کاربری دوگانه به عنوان پناهگاه هسته ای، تا لغو ممنوعیت عکاسی در سال ۲۰۱۸ که دریچه ای به سوی زیبایی های پنهان آن گشود، هر جنبه از این مترو داستانی جذاب برای روایت دارد. معماری بی نظیر هر ایستگاه، که آمیزه ای هنرمندانه از سبک سوسیالیستی رئالیسم شوروی و نقوش سنتی ازبکی است، این شبکه حمل ونقل را به گالری هنری دائمی تبدیل کرده است.

ایستگاه هایی نظیر کوسموناتلار با تم فضایی خود، پاختاکور با موزاییک های نمادین پنبه و علی شیر نوایی با ادای احترام به ادبیات ازبک، تنها چند نمونه از این شاهکارهای زیرزمینی هستند. راهنمای عملی سفر و نکات عکاسی نیز به شما کمک می کند تا تجربه ای کامل و لذت بخش از بازدید خود داشته باشید. تور ازبکستان بدون بازدید از این موزه زیرزمینی، ناقص خواهد بود. این تجربه فراتر از یک سیستم حمل ونقل عمومی است؛ در واقع یک سفر عمیق به دل تاریخ، هنر و فرهنگ غنی آسیای میانه است که خاطراتی فراموش نشدنی را برای هر گردشگری به ارمغان می آورد. اگر به دنبال تجربه ای منحصر به فرد هستید که هم چشم نواز باشد و هم شما را به دل تاریخ ببرد، متروی تاشکند بی شک بهترین انتخاب است و یکی از برجسته ترین دلایل برای سفر به تاشکند محسوب می شود.