نکات مهم در مورد میلگرد خرک در آرماتوربندی فوندانسیون

خرک گذاری در فونداسیون + نکات کاربردی

میلگرد خرک از نظر سازه ای کاربردی ندارد و تنها جهت  پایدارسازی و مستحکم کردن مش فوقانی فونداسیون به صورت عمودی روی مش تحتانی فونداسیون قرار داده می شود.با توجه به عدم استفاده از خاموت در فونداسیون ساختمان جهت بستن آرماتورهای فوقانی از آرماتورهای پایه دار که به خرک معروف می باشند بهره برداری می کنند.

آرماتورهای خرک در نواحی که میلگرد تقویتی زیاد می باشد، بیشتر گذاشته می شود تا بتواند بار آن را تحمل کند و همچنین کاور فوقانی مناسب را هم ایجاد کند. این نوع میلگردگذاری نقش مقاومتی  خیلی کمی دارند و یا می توان گفت که مقاومتی ندارند. با توجه به اینکه در فونداسیون­ها از خاموت استفاده نمی گردد، برای بستن آرماتور های فوقانی از آرماتور های پایه ­دار که به خَرَک معروف می باشند بهره برداری می گردد. ارتفاع، عرض پایه ­ها، عرض خَرَک و فاصله و قطر آنها بر اساس ابعاد فونداسیون و میزان میلگرد فوقانی که بایستی خَرَک تحمل کند تعیین می ­شود.

خرک پایه ای است که ساختمان بر روی آن قرار می گیرد و بارهای وارد به ساختمان که از طریق ستون ها به فونداسیون و پی می رسد را به شکل ایمن به خاک مناسب زیری انتقال می دهد. فونداسیون یا پی پس از خاک برداری و پی کنی اولین اقدام برای یک پروژه محسوب می شود. جهت اطلاع از قیمت ورق فولادی و ورق ابعادی لطفا کلیک کنید. همچنین جهت خرید میلگرد یا اطلاع از آخرین قیمت تیرآهن در انواع سایزها می‌توانید به سایت آهن هایپر مراجعه فرمایید.

نکات اجرایی در آرماتوربندی فونداسیون

در عملیات اجرایی آرماتوربندی رعایت اصول آیین نامه ای همواره یکی از تاکیدات سازمان نظام مهندسی ساختمان است . با توجه به اینکه طول هر شاخه میلگرد ۱۲ متر می باشد گاهی باید در طول های بیشتر از ۱۲ متر میلگردها را اورلب یا با وصله پوششی کرد ، باید دقت کنیم این وصله در نزدیکی ستون یا زیر ستون صورت نپذیرد، طول اورلب ۴۰ تا ۵۰ برابر قطرمیلگرد در نظر گرفته می شود ولی بی تردید  طول دقیق تر باید از سوی مهندس محاسب و یا طراح اعلام شود. وصله به چهار روش پوششی، جوشی، مکانیکی و اتکایی صورت نگیرد. در صورتي كه محل وصله‌ها در نقشه‌هاي اجرايي و دستورالعمل‌هاي بعدي دستگاه نظارت منعكس نباشد رعايت نكات زير الزامي است:

• در قطعات تحت خمش، خمش توأم با فشار (نظير تيرها يا تير-ستون ها) نبايد بيش از نصف ميلگردها در يك مقطع وصله شوند.
• در صورت وجود كشش يا كشش ناشي از خمش، حداكثر يك سوم ميلگردها در يك مقطع را مي‌توان به وسيله پوشش وصله نمود.
• وصله كردن ميلگردهاي تحتاني قطعات خمشي دروسط دهانه يا نزديك به آن و يا ميلگردهاي بالايي قطعه خمشي روي تكيه گاه يا نزديك آن مجاز نيست.
• به طور كلي هر وصله بايد به اندازه ۴۰ برابر قطر ميلگرد با وصله مجاور فاصله داشته و در يك مقطع قرار نگيرد.

نحوه محاسبه ضخامت ورق گالوانیزه ذوزنقه ای نیز در مقاله ای جداگانه آمده است که مطالعه آن به شما توصیه می گردد.

مراحل اجرای فونداسیون:

1-اجرای بتن مگر

بتن مگر بتنی است ضعیف با عیار 100 الی 150 کیلو گرم سیمان در متر مکعب و با ضخامت 10الی 15سانتیمترکه قبل از اجرای فونداسیون برای ایجاد سطحی صاف و هموار و همچنین ممانعت از برخورد بتن اصلی با خاک زمین اجرا می گردد و آرماتور بندی و میلگرد گذاری پی روی آن انجام می شود.

2-آرماتور بندی و میلگرد گذاری پی :

بتن در برابر نیروهای فشاری مقاوم است ولی در مقابل نیروهای کششی مقاومت چندانی ندارد در صورتی که ویژگی های فولاد عکس بتن است به همین منظور برای رفع این مشکل از میلگرد ساده و آجدار در بتن استفاده می شود. به علت بار سنگینی که به پی وارد می شود آرماتور بندی و میلگرد گذاری در بتن باید با دقت انجام شود

3-قالب بندی فونداسیون:

1-قالب بندی با آجر، این نوع قالب بندی بیشتر برای ساختمان های کوچک به کار برده می شودبه این صورت که با عرض و ضخامت مورد نظر با ملات گل یا اندود ماسه چیده می شود. برای جلوگیری از تماس مستقیم بتن با آجر بخش های داخلی آن را با یک لایه پلاستیک به عنوان کاور می پوشانند تا هنگام سفت شدن بتن و جدا کردن آجرها این کار به راحتی انجام شود و از مکیده شدن آب موجود در بتن توسط آجر جلوگیری شود.

2-قالب تخته ای ، برای کلاف های قائم و فوقانی کاربرد دارد قبل از استفاده برای راحت جداشدن پس از سفت شدن بتن و جلوگیری از جذب آب بتن به تخته ها روغن زده می شود، باید هنگام روغن کاری مراقب بود روغن به روی میلگرد نریزد زیرا مانع از اتصال بتن و میلگرد می شود.

3-قالب فلزی، برای کلاف تحتانی به کار برده می شود اما در ساختمان های کوچک مقرون به صرفه نیست ، این قالب ها نیز قبل از استفاده برای راحت جداشدن قالب پس از سفت شدن بتن ها روغن زده می شود.

4-بتن ریزی فونداسیون:

بتن ترکیبی از ماسه ، سیمان ، آب و دیگر افزودنی های شیمیایی با درصد ترکیب متفاوت می باشد و چون بتن فونداسیون حجم زیادی دارد و امکان درست کردن آن با کیفیت بالا و سرعت زیاد به صورت دستی وجود ندارد از بتن های آماده کارخانه استفاده می شود که توسط میکسر ها حمل می شود .

5-باز کردن قالب ها

پس از سفت شدن و خشک شدن بتن مرحله باز کردن قالب ها می باشد که در هر ساختمان این مدت زمان متفاوت است و پس از 24ساعت بتن سفت می شود. قالب ها را زمانی جدا می کنند که بتن به مقاومت مورد نظر برسد. این کار باید دقیق انجام شود و مراقب بود که ضربه ای به فونداسیون  و میلگرد های داخل آن وارد نگردد.

نکات مهم خرک در آرماتور بندی فونداسیون

• فاصله بین هر خرک‌ می بایست نهایتا تا ۱٫۵ متر باشد.
• به طور معمول سایز میلگرد خرک یک یا دو شماره کمتر از آرماتور فوقانی باید باشد ولی بهتر است با آرماتور فوقانی قطری یکسان داشته باشند.
• سایز میلگرد خرک به عمق پی بستگی دارد. هر چه میزان عمق فونداسیون­‌ بالاتر  باشد می بایست  از میلگردهایی با قطر بیشتر بهره برداری نمود  ولی  به هرحال قطر میلگرد خرک نباید از ۱۴ میلی‌ متر کمتر در نظر گرفته شود.
• عرض خرک ‌ها باید به اندازه ای باید باشد که تمام آرماتورهای فوقانی را بتواند روی خود  حفظ کند .
• لازم به ذکر است که در بخش هایی که تعداد آرماتور تقویت بیشتر است، تعداد میلگرد خرک باید افزایش پیدا کند.
• مقدار آرماتور خرک به وسیله  طراح سازه ارائه نمی گردد ، به طور معمول  مقدار آرماتور خرک لازم به وسیله  پیمانکار محاسبه و در لیست آرماتورهای لازم در نظر گرفته می شود.
• تمام آرماتورهای طولی مش فوقانی با سیم آرماتوربندی به خرک‌ها بسته شوند تا در هنگام رفت و آمد عوامل سازنده و بتن ریزی، آرماتورها جابه‌جا نشوند.
• عرض خَرَک به نحوی انتخاب شود تا تمام آرماتورهای فوقانی بتوانند روی آن قرار گیرند.
• ضروریست تا همه  آرماتورهای طولی به خَرَک با سیم بسته شوند در غیر این صورت در زمان بتن ­ریزی آرماتورها فاقد بست دچار خم­شدگی شده و میزان پوشش رعایت نخواهد شد.

خرک :

با توجه به اینکه در فونداسیونها از خاموت استفاده نمی شود برای بستن آرماتورهای فوقانی از آرماتورهای پایه دار که به خرک معروف هستند استفاده می شود.ارتفاع ، عرض  پایه ها ، عرض خرک و فاصله  و قطر آنها براساس ابعاد فونداسیون  و میزان میلگرد فوقانی که بایستی خرک تحمل کند تعیین می شود ودر عین حال ابعاد و فاصله خرکها باید به گونه ای انتخاب شود که  در زمان اجرای آرماتورها و یا در زمان بتن ریزی بتوانند از محل خود خارج نشده و میزان پوشش بتن در تمام  فونداسیون رعایت شود.

خرک گذاری در فونداسیون :

سازه ها برای اینکه بتوانند استحکام خود را حفظ کنند نیاز دارند تا در برابر نیروهای کششی و فشاری وارده مقاومت کنند، بتن با وجود مقاومت و استحکام بالایی که دارد به تنهایی نمی توانند در مقابل فشارهای وارده مقاومت کند ، به همین منظور در ساختار ساختمان ها از میلگرد در کنار بتن استفاده می شود .این ترکیب تحت عنوان بتن مسلح شناخته می شود.

میلگرد گذاری شالوده ها

میلگرد ها به صورت بکه ای در کف شالوده قرار  داده می شوند . برای ایجاد چسبندگی بیشتر و انتقال مناسب تر نیرو بین فولاد و بتن در کناره های فونداسیون ، میلگرد های شبکه با خم ۹۰ درجه به طول معین شکل داده می شوند .

• با توجه به میزان بار و عمق فونداسیون ، سیستم میلگرد گذاری در آن ها می تواند به صورت شبکه های تحتانی و یا ترکیبی از شبکه های تحتانی و فوقانی باشد.
• برای حفظ فاصله ی مناسب بین دو شبکه از خرک ( میلگرد خم شده به صورت تکیه گاه ) استفاده می شود .
• پی گسترده به طور معمول از دو لایه آرماتور تشکیل می شود.
• یک لایه نزدیک کف پایین و یک لایه نزدیک سطح بالایی قرار می گیرد.
• مش پایینی معمولا بر روی بلوک های بتنی نگهداشته می شود.
• برای نگه داشتن مش بالایی ، تکیه گاه های مخصوصی طرح می شود که بر روی لایه پایینی قرار داده شده و یا از خرک استفاده می کنند.

موارد قابل توجه اجرای خرک در فونداسیون:

1- ارتفاع خرک طوری باشد که میزان پوشش بتنی برای آرماتور بالایی رعایت شود

2- ابعاد پاشنه خرک حداقل 50سانتیمتر گرفته شود

3- فاصله حداکثر خرکها برابر 50/1گرفته شود

4- عرض خرک طوری باشد تا تمام آرماتورهای فوقانی بتوانند روی آن قرار گیرند

5- آرماتورهای طولی به خرک با سیم بسته شوند و در غیر این صورت در زمان بتن ریزی آرماتورها فاقد بست دچار خمشدگی شده و میزان پوشش رعایت نمی شود

6- مقدار آرماتور لازم برای خرم در لیست آرماتورهای ارائه شده برای فونداسیون منظور نشود چون میزان این آرماتور توسط پیمانکار محاسبه و به لیست خرید اضافه می شود

فونداسیون یا پی چیست؟

به طور کلی مجموعه بخش هایی از سازه و خاک در تماس با آن اطلاق می گردد که انتقال بار بین سازه و زمین از طریق آن صورت می گیرد

آسیب‌پذیری فونداسیون

• برخورداری از نیروی کششی بلند کننده
• عدم کفایت ظرفیت خمشی یا برشی (برش خمشی یا برش سوراخ کننده) مقطع پی
• تهاجم مواد شیمیایی مضر که در خاک و آب زیرزمینی به بتن پی دیده می شود
• عدم کفایت مقاومت جانبی برای تحمل نیروهای جانبی وارد بر پی
• وجود نیروی فشاری یا کششی بیش از ظرفیت سازه‌ای در شمع ها
• وقوع تنش فشاری بیش از ظرفیت باربری پی در زیر فونداسیون
• برخورداری از نیروی فشاری یا کششی بیش از ظرفیت ژئوتکنیکی سازه‌ای در شمع‌ها
• وجود نشست‌های زیاد و غیرقابل قبول در پی
• وجود پتانسیل روانگرایی، ماسه سریع و تورم در خاک زیر فونداسیون
• عدم پایداری ساختگاه سازه، مخصوصاً برای ساختمان هایی که بر روی زمین های شیبدار ایجاد می گردند.

استفاده از میله گرد در ایران

کشورهای زیادی استاندارد های متفاوتی از میله گرد دارند، در کشورمان ایران از استاندارد روسی استفاده می شود.بر طبق این استاندارد ، فولادی که در ایران تولید می شود به چهار گروه A1, A2 ,A3,A4  دسته بندی می شود، در ساختار میلگرد عناصر کربن و سیلسیم بیشترین و عناصری مانند منیزیم ، فسفر، گوگرد کم ترین نقش را ایفا می کنند. تغییر در نسبت این مواد کربن ، سیلسیم، سبب به وجود آمدن انواع مختلفی از میلگرد با ویژگی های مکانیکی متفاوتی می شود.

1-میلگرد های  گروه A1  ، یا س- 240 که از جنس فولاد نرم هستند به شکل صاف ( بدون آج) تولید می شوند و به دلیل نداشتن آج قابل تشخیص می باشند.میلگردهای شماره 8تا10از این نوع هستند.

2-میلگرد های گروه A2   ، که به نام آج -340  شناخته می شوند دارای سطحی آجدار بوده و آج آنها مارپیچی  فنری است، به همین دلیل به آنها میلگرد آجدار مارپیچی هم می گویند ،از این نوع میلگرد در مواردی که نیاز به خم شدن میلگرد وجود دارد مانند ساخت خاموت ها استفاده می کنند. میلگرد گروه A2, که به نام آج -340 شناخته می شوند دارای سطحی آجدار بوده .

3- میلگرد گروه A3, که به نام آج -400هم معروف است دارای سطح آج دار به شکل قفسه سینه است که به همین دلیل به آنها جناقی هم گفته می شود از این میلگرد های این گروه در مواردی مثل ساخت تیرچه سفالی ، تیرچه بتنی، اسکلت فلزی ،ساخت فونداسیون و ستون ها استفاده می شود وجود آج در سطح این گروه از میلگردها باعث افزایش چسبندگی آنها به سیمان می شود.

4-گروه میله گرد A4، این گروه میله گرد نیز به نام آج-500 شناخته می شود طرح آج این گروه به صورت هفت و هشتی است و از این رو به آن ها میلگرد آجدار مرکب نیز می گویند.

خرک در فوندانسیون

همانطور که می دانید در سازه‌های بتن آرمه به ویژه تیر‌ها و ستون‌های بتنی از میلگرد‌هایی به صورت تنگ بسته یا تنگ باز استفاده می‌ شود که اصطلاحا خاموت نامیده می شود. با توجه به اینکه در فونداسیون‌ها از خاموت استفاده نمی ‌شود، جهت بستن آرماتورهای فوقانی، از آرماتورهای پایه داری به نام خرک بهره برداری می گردد.

ارتفاع، عرض پایه‌ها، عرض خرک، فاصله و قطر خرک‌ها بر حسب ابعاد فونداسیون و میزان میلگرد فوقانی که بایستی خرک تحمل کند مشخص می ‌شود. در عین حال، ابعاد و فاصله خرک‌ها در فوندانسیون باید طوری انتخاب شود تا در زمان اجرای آرماتورها و یا در زمان بتن ریزی بتوانند از محل خود خارج نشده تا میزان پوشش بتن در تمام فونداسیون رعایت گردد. به طور کلی توصیه می ‌شود نکات ایمنی زیر جهت استفاده از خرک در فوندانسیون رعایت گردد:

ارتفاع خرک باید به گونه ای باشد که میزان پوشش بتن برای آرماتور بالایی رعایت گردد.

حداقل فاصله درنظر گرفته شده برای برای ابعاد پاشنه خرک باید ۵۰ سانتی‌متر باشد.

حداقل شماره آرماتور خرک ۱۴ است. به طور کل هرچه عمق فوندانسیون بیشتر باشد باید از شماره خرک بالا‌تر استفاده شود.

میزان آرماتور خرک در فوندانسیون باید توسط پیمانکار به لیست آرماتور‌های لازم برای خریداری اظافه شود چرا که به طور مرسوم مقدار این آرماتور در لیست آرماتورهای ارائه شده برای فونداسیون منظور نمی‌شود.

تمام آرماتور‌های فوقانی باید بر روی خرک قرار بگیرند. از این رو عرض خرک باید به نحوی انتخاب شود که برای این کار مناسب باشد.

همه آرماتورهای طولی حتما باید با سیم به خرک بسته شوند چراکه در صورت عدم انجام این کار هنگام بتن ریزی آرماتورهای فاقد بست دچار خمیدگی شده و میزان پوشش رعایت نمی‌شود.

در نواحی دارای آرماتور‌های تقویتی زیاد، تعداد خرک‌ها باید به منظور افزایش استحکام سازه افزیش داده شود.

کاربرد میلگرد در سازه:

از میلگرد فقط در ستون های ساختمان استفاده نمی شود بلکه به شکل های مختلف در اعضای بتنی مسلح مورد استفاده قرار می گیرند ، که در نقشه های سازه ای به طور دقیق ترسیم می گردند

میلگرد و کاربرد مختلف آن در سازه :

1-میلگرد راستا یا سیتکا، به منظور افزایش مقاومت کششی بتن از میلگرد راستا یا سیتکا استفاده می کنند که یک شاخه با دو انتهای برجسته است و نسبت به طول میلگرد 90درجه زاویه دارد.

2-خاموت ، برای جلوگیری از بیرون زدگی آرماتورهای طول در اثر کمانکش و تحمل نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک از خاموت استفاده می شود.

3-راهکا، میلگردهای هستند که در پایین ترین نقطه ستون قرار می گیرند تا محل قرار گیری قالب را مشخص سازند و از حرکت قالب جلوگیری کنند. میلگردهای راهکا را می توان به وسیله سیم آرماتور یا جوشکاری به میلگردهای طول ویا خاموت متصل کرد.

4-سنجاقی ، از سنجاقی برای تقویت مقاومت برشی خاموت ها و اتصال کامل بین میلگرد های طول و خاموت استفاده می شود.

5-خرک، در بتن ریزی کف و ایجاد فونداسیون ، برای قرار دادن شبکه های کنار هم از خرک برای تنظیم فاصله استفاده می شود که به سبب ساختارش ، شبکه ها را در فاصله ی نسبت به هم ثابت می کند.

7- رکابی، برای در امتداد نگه داشتن میلگردهای طول ویا عمودی در بتن ریزی های دیوار از رکابی استفاده می شود. اگر  دو انتهای خاموت ها باز باشند و به آن رکابی گفته می شود.

8- ادکا، از ادکا برای ایجاد تحمل در برابر کشش و برش در تیرهای یک سره استفاده می شود.